Ագամբենը, Պուլանզասը և ազգային անվտանգությունը

Առանց առարկություների. ավտորիտար էտատիզմ: Ագամբենը, Պուլանզասը և ազգային անվտանգությունը

Ի՞նչը կվերածնվի  ազգային հին ձևերի  ոչնչացումից  հետո: Բռնության և դրան դիմադրելու  ձևերի  «բազմատարր փարավոնը»:

Նախաբան

Առաջարկվող հոդվածը պետք է ներդրում ունենա այստեղ և այլ ամսագրերում հրապարակվող  հակաահաբեկչության քննադատական վերլուծության մեջ, ընդհանուր առմամբ, նկարագրելով և համեմատելով ԱՄՆ-ի ազգային անվտանգությանը վերաբերող երկու մոտեցումները՝ առաջին հերթին «արտակարգ դրությունը». մոտեցում, որը ժամանակակից դեբատներ է մտել Կարլ Շմիթի աշխատանքներից՝ Ջորջիո Ագամբենի կողմից դրա վերաիմաստավորման շնորհիվ, և երկրորդը՝ ստրատեգիական-ռելյացիոն  մոտեցումը, որն առաջին անգամ առաջարկվել է Նիկոս Պուլանզասի և Բոբ Ջեսսոպի պետության տեսության շրջանակներում:

Սույն նախաբանին հաջորդող երկու մասերում ես կներկայացնեմ առաջին մոտեցման հիմնական ուրվագծերը, վեր կհանեմ ազգային անվտանգության ոլորտում վերջին նվաճումների հետ դրա ռեզոնանսը, ինչպես նաև այս երկու ոլորտներում հնարավոր հակասությունները: Այնուհետև ես քննադատական գնահատական կտամ տվյալ մոտեցմանը, որն ինձ հակաահաբեկչության ըմբռնման համար կոնցեպտուալ առումով խոցելի և վերլուծականորեն սահմանափակ է թվում: Մնացած երեք մասերում ես կլուսաբանեմ այլընտրանքային ստրատեգիական-ռելյացիոն մոտեցման որոշ հիմնական տեսակետները և կառաջարկեմ այն՝ որպես հակաահաբեկչության ըմբռնման առավել հարմար համակարգ: Բայց նախ ես համառոտ կներկայացնեմ իմ թեզիսը:

2005 թվականին լույս տեսած «Արտակարգ դրություն» աշխատանքում (2003 թ-ին, իտալերենով) Ջորջիո Ագամբենը կոնստրուկտիվ վերլուծություն է անցկացրել Վալտեր Բենիամինի և Կարլ Շմիթի միջև մասամբ բացահայտ, մասամբ թաքնված դեբատների շուրջ  նրա համար, որ զարգացնի «Homo Sacer» (1998) աշխատության  մեջ  ձևակերպված քաղաքական իշխանության մասին սեփական  թեզիսը: Այդպիսով նա պատրաստեց  կոնցեպտուալ այն հենքը, որը հստակորեն տարածվեց  սեպտեմբերի 11-ից հետո հակաահաբեկչական քաղաքականության ալիքի հետ: Ագամբենի թեզիսը ասում էր, որ արևմտյան քաղաքականությունը սկսել է գործել հարատև արտակարգ դրության օրենքների համաձայն՝ հասցնելով մեզ բոլորիս (Գուանտանամոյի բանտարկյալներից սկսած) մերկ կյանքի (bare life): Այս տեսակետը լայնորեն, ամենազանազան տարբերակներով օգտագործվում էր ահաբեկչության դեմ պայքարում քաղաքական իշխանության  դերը որոշելու համար: Այսպես, օրինակ, «սուվերեն/մերկ կյանք» համակցությունն  օգտագործվում է սահմանների  քաղաքականությունը վերաիմաստավորելու համար (Vaughan-Williams 2009) և ֆինանսական ճգնաժամի կառավարման հիմքի վրա  առաջացող սուբյեկտիվությունները հասկանալու համար (Brassett and Vaughan-Williams 2010): Համակենտրոնացման ճամբարը` սուվերեն իշխանության և մերկ կյանքի արտոնյալ ինտերֆեյսը, դառնում է սոցիալական կյանքի և մշակույթի պարադիգմա (Diken and Lausten 2005): Հարատև արտակարգ դրությունը իշխանության նոր գլոբալ կոնֆիգուրացիան է (Hardt and Negri 2004, 7), աշխարհի ռազմական վերակառուցման արդյունքը (Callinicos 2003, 6), «հակաօրենքի» նախագուշակը (Ericson 2007, 26–35), լիբերալ ժողովրդավարության  և/կամ իրավական սկզբունքների անկման առիթով  աճող անհանգստության  և  հարկադրանքի անվերահսկելի ուժերի առաջացման մարմնավորումը  (Schurman 2002; Bunyan 2005; Michael-Matsas 2005, 222–248; Howte 2005; Paye 2007) [1]:

Սույն հոդվածում ես պնդում եմ, որ չնայած Ագամբենի կոնստրուկցիայի և հակաահաբեկչական քաղաքականության  առանցքային ասպեկտների միջև ակնհայտ նմանությանը՝ «հարատև արտակարգ դրության» թեզիսը չի կարող համարվել ժամանակակից քաղաքականության վերաբերյալ ադեկվատ տեսակետ: Այս թեզիսը հիմնվում է քաղաքականության՝ որպես սուվերեն իշխանության և մերկ կյանքի փոխներգործության կառուցվածքային արդյունքի ընկալման վրա: Նման արդյունքը, ինչպես հայտարարվում է, անփոփոխ է ողջ («արևմտյան») պատմության ընթացքում: Այն մշտական է անկախ նրանից, թե ով ինչ կառուցվածքային դիրք է գրավում  (կառուցվածքային դիրքեր ասելով նկատի ունենք  մերկ կյանքը և սուվերենը), անկախ այն ենթատեքստից, որտեղ ծավալվում  է  այս դիրքերի փոխկապակցությունը, ինչպես նաև այն նպատակներից ու իմաստներից, որոնք համակում են դրանք: Քաղաքականության այսպիսի փոխակերպումը ինչ-որ բացառիկ և անփոփոխ  երևույթի զրկում է նրան  սոցիալական ցանկացած բովանդակությունից,  սոցիալ-պատմական կոնկրետ ձևերից և այդպիսով դարձնում է այն անհնարին: Ինչ վերաբերում է ազգային անվտանգությանը, ապա այստեղ Ագամբենը անտեսում է այն բնութագրող գործոնների, գործընթացների, պատճառների և նպատակների մասին առանցքային հարցերը:

Քաղաքականությունը վերակենդանացնելու և այդ խնդիրների լուծման (կամ գոնե կազմակերպման) հիմք ստեղծելու համար ես առաջարկում եմ ազգային անվտանգության ստրատեգիական-ռելյացիոն  մոտեցումը և ապացուցում եմ, որ ազգային անվտանգությունը վկայում է ավտորիտար էտատիզմի վերակազմավորումը պետական ձևի, որը ստեղծված է կապիտալիստական հասարակություններում մշտական ճգնաժամը կառավարելու համար: «Հարատև արտակարգ իրավիճակն» ընդդեմ «մշտական ճգնաժամի». այս երկու ձևակերպումները նման են թվում: Բայց տերմինաբանության փոքր փոփոխությունը  վեր է հանում կոնցեպտուալ խորին  փոփոխությունը: Դա ենթադրում է վերլուծական կիզակետի  տեղաշարժ մաքուր էություններից դեպի  սոցիալ-պատմական կոնկրետ հանգամանքներ, տեսական վերլուծության անցում կառույցներից դեպի սոցիալական կապեր, իսկ մեթոդաբանական բազայի ոլորտում՝ լեզվից և օրենքից հեռացում սոցիալական դինամիկայի ուսումնասիրության ուղղությամբ: Մի խոսքով, այդպիսի տեղաշարժի դեպքում, ահաբեկչության դեմ պայքարը սկսում է տեսանելի լինել  իր սոցիալական և պատմական կոնկրետությունում, և այդպիսով հնարավորություն է  ընձեռնվում ավելի խորը հասկանալու քաղաքական ուժի վերակազմավորումը,  ինչը և ենթադրում է այս փոփոխությունը:

Արտակարգ դրության թեզիսը

Շմիթի (1985) դասական շարադրանքում արտակարգ դրությունը, որն առաջանում է էքզիստենցիալ ծայրահեղության պայմաններում, այն պահն է, երբ նորմալ քաղաքականությունը կանգ  է առնում: Քաղաքականությունն ամեն օր կարգավորող իրավական և սահմանադրական կարգը զրկվում է խնդիրների լուծման սովորական միջոցներից: Այսպիսով, նորմալ քաղաքականությունը դադարեցվում է, և քաղաքական ամենաազդեցիկ դեմքը՝ սուվերենը, սկսում է որոշումներ ընդունել և գործել այնպես, ինչպես ինքն է կամենում:

Սուվերենն այն անձն է, որի արտոնությունն է կայացնել որոշում այն մասին, թե արդյո՞ք իրականում արտակարգ դրությունը տեղին է: Սուվերենը (անհրաժեշտությամբ) օրինաստեղծ կազմակերպություն չէ, բայց նա իրավասու է կասեցնել օրենքի գործողությունը: Սուվերենը բացառիկ անձ է, որը արտակարգ դրության պայմաններում իր ձեռքում է կենտրոնացնում ամբողջ իշխանությունը՝ վերացնելով նորմալ լիբերալ պետությանը բնորոշ քաղաքական բազմակարծությունը՝ այդպիսով ընդգծելով իր բացառիկությունը, ինչը բնական է ուժի տրամաբանության համար (Kondylis 1994, 128–131): Սուվերենի գործունեությունը հիմնված է ոչ թե օրենքի, այլ ուժի վրա: Քանի որ սոցիալական երևույթները և շարժիչ ուժերը չեն միջնորդավորվում օրինական կարգով, արտակարգ դրությունը բաց ընդհարման պահ է, և բոլոր գործողություններն այստեղ հիմնավորվում են միայն հակառակորդ ուժերի հարաբերակցությամբ: Սուվերենի բռնի միջամտությունը արտակարգ իրավիճակում հարմար հող է նախապատրաստում կամ էլ նույնիսկ նախադեպ է ստեղծում քաղաիրավական նոր նորմայի համար, որը, ի վերջո, կհաստատվի արտակարգ դրության ավարտից հետո: Այսպիսով, ենթադրյալ արտակարգ իրավիճակների սպեկտրը հիմնավորում է քաղաքական և իրավական բնականության բովանդակությունն ու առանձնահատկությունը: Հետևաբար, արտակարգությունը ոչ միայն  իրավական և քաղաքական իսկական ստեղծագործության պահ է, այլև այն  հիմնադիր ակտն է, որը ստեղծում է նորման և հետևաբար դրանից վերև է կանգնած  (Kondylis 1994, 126; Mills 2008, 61–62):

Շմիթին արագորեն հաջողվեց զսպել արտակարգ դրության վերաբերյալ իր հայացքների արմատական ներուժը` հայեցակարգը օրինական հարթություն տեղափոխելով: Չնայած արտակարգ դրությունը կանգնեցնում է օրենքը, այն չի ենթադրում անոմիա կամ քաոս: Իրավական կարգը խախտող որոշումը մնում է իրավական համակարգի շրջանակներում: Հենց նրա անկանխատեսելիությունը ապահովվում է այս համակարգով և իր հերթին ստեղծում է նորմա, որը օրենքին կշիռ է հաղորդում (Schmitt 1985, 12–13; Agamben 1998, 17–19, 2005, 36): Նմանատիպ կերպով սուվերենը, որը դադարեցնում և վերսկսում է իրավակարգը, վերջինիս ստեղծողն է: Իրավական կարգը սահմանում է, թե ով (որ անձը կամ հաստատությունը) կստանձնի արտակարգ դրության պայմաններում որոշումներ կայացնելու կամ գործողություններ իրականացնելու պատասխանատվությունը: Սուվերենը իրավաբանորեն հիմնավորված ուժ է: Արտակարգ դրության պայմաններում նա կարող է լիովին լուծել  իրավակարգը, բայց չի կարող վերացնել հասարակական կարգի հիմնարար կանոնները (Kondylis 1994, 156-157; Norris 2005, 58): Հենց էտատիզմն է թույլ տալիս Շմիթին տեղավորել  սուվերենին միաժամանակ  իրավական կարգի ներսում և դրա շրջանակներից դուրս՝ նույնացնելով (գոնե նախապատերազմյան աշխատանքներում) քաղաքականությունը բացառապես պետության հետ: Մինչ իրավական կարգը լուծարվում է պետության կողմից, վերջինս ոչ մի տեղ չի վերանում և փորձում է փրկել ինքն իրեն. հենց պետությունն է այն տարրը, որը արտակարգ դրությունը տարբերակում է քաոսից (Kondylis 1994, 162):

Այս նկատառումները Ագամբենը զարգացնում է երկու եղանակով: Նախ, ինչպես Շմիթը, նա սուվերենին ու արտակարգ դրությունը դիտարկում է որպես ելակետային հասկացություններ, որոնք ինչպես  իրավակարգի ներսում են, այնպես էլ դրա սահմաններից դուրս են: Այս երկու հասկացությունները փոխձևավորող են: Արտակարգ դրությունն ու սուվերենը միասին են ծագում. առաջինը սահմանում է կամ բացահայտում երկրորդին՝ որպես գերագույն իշխանություն, որը ունակ է որոշումներ կայացնել և գործել  իրավակարգից դուրս, իսկ սուվերենն, իր հերթին, ոչ միայն արտակարգ դրության միջոցով ազատվում է ցանկացած սահմանափակումներից, այլ ստեղծում է այն:

Ագամբենը լրացնում է սուբյեկտի (սուվերենի) և իրավիճակի (արտակարգ դրության) միջև եղած այս կոնցեպտուալ կապը մեկ այլ հասկացության ներդրման միջոցով: Դա homo sacer-ն է՝ որպես մերկ կյանքի կրող: Ագամբենը փոխառում է այս կերպարը վաղ հռոմեական իրավունքից, որտեղ homo sacer-ը վտարված հանցագործ է, որին նույնիսկ հնարավոր չէ զոհաբերել, բայց որին հասարակության ցանկացած անդամ իրավունք ունի սպանել՝ առանց վախենալու սպանության համար հետագա քրեական հետապնդումից: Նա չի կարող սպանվել կազմակերպված քաղաքական ուժի կողմից, մեկն է, որի կյանքը մնում է հասարակության յուրաքանչյուր անդամի հայեցողությանը, ևս մեկ սահմանային գաղափար է, որը միևնույն ժամանակ  օրենքի ներսում է և օրենքից  դուրս: Օրենքով չպաշտպանված՝  homo sacer-ը իշխանության օրենքով չսահմանափակված օբյեկտ է: Այս երկու էությունների միջև մեծ նմանություն է նկատվում. սուվերենի իշխանությունը մերկ կյանք է ստեղծում՝ զրկելով նրան օրինական միջնորդավորվածությունից, և միևնույն ժամանակ լինելով այս իշխանության օբյեկտ՝ մերկ կյանքը ստեղծում է սուվերենի իշխանությունը որպես այդպիսին: Սուվերենի իշխանությունը և մերկ կյանքը միաժամանակ ձևավորում են միմյանց. սուվերենը և homo sacer-ը հակադրվող, բայց համասեռ հասկացություններ են (Agamben 1998; Mills 2008, 72; Murray 2010, 64-65): Այսպիսով, Ագամբենը հաստատում է փոխադարձ ձևավորող կապ երկու սուբյեկտիվությունների (homo sacer, սուվերեն) միջև, որը նա համարում է Արևմուտքում բոլոր ուժային հարաբերությունների առանցք (Agamben 1998, 8–9; Mills 2008, 64–65) և  ներդնում է արտակարգ դրության գաղափարը որպես իրավիճակային ենթատեքստ, որը ծագում է այս ուժային հարաբերությունից  և միաժամանակ իրականացնում է այն: Ագամբենի հիմնական  պնդումն այն  է, որ այդ կապը «ուժի» թաքնված «կենտրոնն» է, գաղտնի «հիմնարար քաղաքական կառույցը» (Agamben 1998, 20; 2005; 86):

Մինչ այժմ Ագամբենը վերարտադրել է իշխանության իրական իմաստը սահմանող սահմանային հասկացությունների միջև փոխգործակցության շմիթյան  սխեմանը: Որպես այս իշխանության բաղկացուցիչ տարր մերկ կյանքի ներմուծումը լրացնում է, բայց չի քանդում այս կոնստրուկտը: Իրոք, շմիթյան Թշնամուն, մանավանդ Պարտիզանի կերպարով, որը «գիտի և ընդունում է, որ ինքը թշնամի է օրենքից, իրավունքից և պատիվից դուրս», կարելի էր դիտարկել Ագամբենի տեսության պրիզմայի միջով՝ որպես մերկ կյանքի կրող (Schmitt 2007, 11, 30):

Ագամբենն ընդլայնում է շմիթյան աշխարհը` հաստատելով «իրական» արտակարգ դրության հնարավորությունը ամբողջապես իրավական կարգից դուրս: Բենիամինին հաջորդելով նա վերականգնում է արտակարգության («աստվածային») բռնության արմատական ներուժը որպես ex nihilo սոցիալական նոր կարգի ստեղծում (Benjamin 1986, 52–64; Agamben 2005): Նա վերականգնում է, այլ կերպ ասած, արտակարգության արմատական իմաստները, որոնք Շմիթը փորձում էր ճնշել՝ շահագործելով այն որպես սահմանային կոնցեպտ (Kondylis 1994, 156–162):

Այնուամենայնիվ, չնայած սուվերենի համար կործանարար հեղափոխական արտակարգ իրավիճակի՝ որպես ծայրահեղ քաղաքական հնարավորության ի հայտ գալու պնդմանը, Ագամբենի տեսակետը ժամանակակից քաղաքականության վերաբերյալ սահմանափակվում է շմիթյան սխեմայով: Արտակարգությունը լցնում է իրենով սոցիալական կյանքի ամբողջ տարածությունը, և այդ (տոպոլոգիական) տարածումը սահմանում է նրան որպես (ժամանակագրորեն) հաստատուն․ արտակարգությունը դարձել է նորմա: Քաղաքականի հիմքը, որը ընկալվում է որպես օրենքի և զուտ բռնության միջև ընդդիմություն, ոչնչացված է: Օրենքը զրկվում է իր բովանդակությունից ու իմաստից, և իրավական միջնորդության անհետացմանը զուգահեռ բացահայտվում է իշխանության՝ որպես սուվերեն հզորության իրական էությունը: Զրկված լինելով քաղա-իրավական միջնորդներից՝ բոլորս հասնում ենք մերկ կյանքի վիճակին: Ներկայիս միտումը այնպիսին է, որ այս հարատև արտակարգ դրությունն իրականացվում է (հատկապես ԱՄՆ-ում) հակաահաբեկչական քաղաքականության շրջանակներում 9/11-ից հետո: Հաջորդ մասում ես ընդհանրական, լայն վրձնհարվածներով կուրվագծեմ ԱՄՆ-ում հարատև արտակարգ դրության թեզիսի և հակաահաբեկչական իրողությունների միջև զուգահեռները:

Ազգային անվտանգությունը որպես արտակարգ դրություն

Հակաահաբեկչական միջոցառումները, ինչպես և ժամանակակից տնտեսական ճգնաժամի լուծմանն ուղղված միջոցառումները, բացահայտում են արտակարգ դրության բազմաթիվ հատկանիշներ: Նախ, հակաահաբեկչական օրենսդրությունը դատական իշխանությանը դուրս է մղել «ահաբեկչության» (կարդա՝ հանցագործությունների) հետաքննությունից, ոստիկանության վերահսկողությունը վերածել է հետախուզության վրա հիմնված նախազգուշական միջոցառումների հավաքածուի, տարանջատել է վերահսկողությունը հանցագործության մեջ կասկածանքից, պատժիչ դատավճիռը՝ անօրինական գործողությունից և սփռել է անորոշ, սուբյեկտիվ, ոչնչով չսահմանափակված օրինաստեղծություն` ոչ վերջին հերթին հակաահաբեկչության հենց սրտում («ներքին ահաբեկչության») հանցագործությունների և տնտեսական քաղաքականության հիմնական կատեգորիայի («ֆինանսական գործունեության») նկատմամբ: Կոմբինացված կերպով այս միտումները օրենքը վեր են ածում քաղաքական նպատակների իրականացման գործիքի (տես՝ Paye 2007, գլ. 5–6; Donohue 2008, 233–272; Boukalas, 13–40, 222):

Այս գործիքը գրավված  է սուվերենի կողմից, մեր դեպքում՝ դաշնային կատարողի և հիմնականում Սպիտակ տան: Հաշվի առնելով դատական իրական համակարգի բացակայությունը՝ կատարողը մնում է միակ պատասխանատուն ոստիկանության հսկայական կենտրոնացված ապարատի համար, իսկ հետախուզական ամենագետ մեխանիզմը անցնում է նախագահի անմիջական վերահսկողության տակ: Ոչ  ճշգրիտ, վատ սահմանված իրավական դրույթները կատարողին տալիս են լիարժեք իրավունք նպատակներ ընտրել և  գործել այնպես, ինչպես իր առաջատար կադրերն  են առավել նպատակահարմար  գտնում: Կատարողին ընձեռնվել է օրենքներ արձակելու իրավունք (Տնտեսական արտակարգ կայունացման մասին 2008 թ․-ի ակտը, EESA), իր սեփական, զուգահեռ իրավական համակարգ՝ «հակառակորդի» հատուկ կատեգորիայի համար, որտեղ  ինքը սահմանում է հանցագործին և մշակում է ձերբակալության, հետաքննության և պատժի ռեժիմը՝ համաձայն օրենքի բացակայության, և  հնարավորություն սպանել նրանց, ում ինքը ընտրում է (օր. Samples 2010; Roach 2011, 208–210, 229–231): Թվում է՝ իսկապես օրենքի չեղարկումը բացահայտում է սուվերենի ուժը:

Այս ուժը ծնվում է ամբողջ բնակչության նկատմամբ ունեցած իշխանությունից: Հակաահաբեկչական օրենքը նորարարական է այն իմաստով, որ այն  ընդարձակում է մեղքի հասկացությունը ասոցիացիայով այնպես, որ պատիժը պարզապես չի առանձնացվում հանցավոր արարքից.  «ասոցիացիաների» հսկայական թիվը  կարող է դառնալ պենիտենցիար համակարգի ուշադրության առարկա, եթե պետքարտուղարը կամ արդարադատությունը այդպես ցանկանա: Քանի որ ոստիկանության վերահսկողությունը նպատակ ունի պատժելու հանցագործության համար նախքան այն կկատարվի, ամբողջ բնակչությունը գերեվարված է հետախուզական մի հսկա ցանցի մեջ՝ որպես հավանական հանցագործներ: Սա նշանակում է, որ մեղավորության մասին ենթադրությունը դե ֆակտո իրական է բոլորի համար: Ավելին, հանցագործների հատուկ կատեգորիաների համար Գուանտանամոյում ներկայացված այս պարաիրավական մոտեցումը (2012թ-ին «Ազգային պաշտպանության մասին» օրենքի հրապարակմամբ) ներկայումս օրենսդրորեն  կիրառելի է բոլորի համար: Եվ այն հանցագործության մեջ, որը կազմում է ահաբեկչության դեմ պայքարի առանցքը, սուվերենը հաստատում է իր մենիշխանությունը քաղաքականության նկատմամբ՝ քրեականացնելով բնակչության անընդունելի քաղաքական «ազդեցությունը» կառավարության վրա: Մի խոսքով, օրենքի չեղարկումը նշանակում ոչ միայն անսահմանափակ բռնության իրավունք ունեցող սուվերենի ի հայտ գալը, այլև, բացի այդ, սուբյեկտիվության առաջացումը, որը պաշտպանված չէ իրավական միջնորդությամբ (տես ACLU 2012; Belandis 2004, 279–281; Boukalas, գլուխ 5–6; Mattelart 2010):

Կարծես թե ահաբեկչության դեմ պայքարը «արտակարգ դրություն/սուվերեն/ մերկ կյանք» տրիադային հասցնում է վերջին սահմանին: Սեպտեմբերի 11-ից տասներեք տարի անց (և տնտեսական ճգնաժամի բռնկումից հինգ տարի անց) կարելի է վստահաբար ասել, որ «ծայրահեղ» լիազորությունները դարձել են հարատև: Դրանք ընդլայնվում, ուժեղացվում և փոխակայվում են անվտանգության ոլորտից դեպի տնտեսական քաղաքականության ոլորտ: Այս դարի կարճ պատմության ընթացքում մեկը մյուսի հետևից առաջ են գալիս «վթարային լուրջ միջոցառումներ»: Այսպիսով, հարատև արտակարգ դրության մասին թեզիսը, որտեղ արտակարգությունը ազդում է հասարակական կյանքի բոլոր ոլորտների վրա և ստեղծում նոր նորմա, բավականին հաջողված է:

Այնուամենայնիվ, կան ազգային անվտանգության այնպիսի ասպեկտներ, որոնք այդքան էլ հեշտ չէ ընդգրկել արտակարգության սխեմայի մեջ: Նախ, անհատի նկատմամբ չկանոնակարգված, «սուվերեն» իշխանության մոդալությունների մեծամասնությունը արդեն իսկ գոյություն ուներ իրավական կարգի շրջանակներում հակաահաբեկչության ժամանակակից ալիքի սկսվելուց դեռ շատ ժամանակ առաջ: Օրինակ՝ «ասոցիացիայով մեղքի» սկզբունքը օրենսդրորեն ամրագրվել է «Հակաահաբեկչության և արդյունավետ մահապատժի մասին» 1996 թվականի ակտում, իսկ կասկածի առկայությունից վերահսկողության անկախությունը գրանցվեց 1978 թվականի «Արտաքին հետախուզության մասին» օրենքում, որն ընդունվել էր պրակտիկաները կարգավորելու նպատակով,  որոնք տեղի են ունեցել տասնամյակներ շարունակ: Այս երկու սկզբունքները խախտեցին անմեղության կանխավարկածը, իսկ դրանց իրականացումը թողնվեց ղեկավար կազմի հայեցողությանը:

Ահաբեկչության դեմ պայքարը համակարգում, ամրապնդում է այս մոդալությունները և արդյունքում ընդլայնում է նրանց գործունեությունը: Ի սկզբանե նրանք ընդգծում էին պետության և բնակչության «հատուկ» կատեգորիաների միջև կապը (լրտես, օտար և «միջազգային ահաբեկիչ»), որի պետությունը կարող էր նույնիսկ հրաժարվել քաղաքացիական բնակչությանը տրվող օրինական պաշտպանություն ցուցաբերելուց: Հակաահաբեկչությունը տեղափոխում է այդ մոդալությունները ողջ բնակչության վրա: Ագամբենի հետ միասին մենք հայտարարում ենք, որ մերկ կյանքը, որպես հատուկ կատեգորիայի նորմա, այժմ բոլորի համար է նորմա դառնում:

Այնուամենայնիվ, այս տարածումը աստիճանաբար և «օրգանիկ» կերպով է ընթանում՝ ուղեկցվելով բարելավումներով, վերանայումներով, դիմադրությամբ, ամբողջական փոփոխությամբ և նուրբ կարգավորմամբ: Այս գործընթացը հիշեցնում է իրավական վերմակ, որը փորձում է ծածկել սոցիալական մարմնի հնարավորինս շատ մասեր, կամ արգելանիվի էֆեկտ, երբ հարկադրանքի ինտեսիվ ուժերը կիրառվում են բնակչության օրինապես և քաղաքականապես մարգինալ մասի վրա ազդելու նպատակով, այնուհետև տարածվում են բոլորի վրա, դրա հետ մեկտեղ զուգահեռաբար  մշակվում են էլ ավելի ինտենսիվ արտակարգ միջոցառումներ, որոնք հետագայում նույնպես կտարածվեն ամբողջ բնակչության վրա: Ամեն դեպքում, մենք հազիվ թե նկատենք սուվերենի որոշման ֆանտասմագորիկ ուժը, որը խափանում է գործող իրավական կարգը և այն կրկին է ստեղծում:

Փաստացի, ներկայիս վերափոխումների ընթացքում (հիմնականում արդեն հարթեցված ճանապարհով գնացող) իրավական կարգը նույնիսկ մեկ վայրկյանով չի չեղարկվում: Չնայած նրան, որ Բուշի վարչակազմը սեպտեմբերի 11-ի իրադարձությունները ներկայացնում էր որպես գլոբալ աղետ, նա այդքան էլ չէր փորձում «համոզիչ» երևալ: Ոչ ոք չէր փորձում անտեսել կամ շրջանցել Սահմանադրության որևէ մասը, և Կոնգրեսը անմիջապես ներգրավվեց գործադիրի համար ճնշող, բռնի լիազորությունների շարք ստեղծելու գործում, ինչը նա իրականացրեց բավականին արագ: Այս իմաստով՝ հակաահաբեկչական օրենքի ամբողջ մարմինը, որը ստեղծվեց սեպտեմբերի 11-ից հետո, օրինական և քաղաքական մերժումն է դեցիզիոնիզմից և բոլոր իշխանությունների մենաշնորհումից մի կազմակերպության կողմից, որը ստանձնել էր իր պաշտոնը արտակարգ դրության ժամանակ: Մինչդեռ «սուվերենը», ընդհակառակը, ձգտում է օրենքից ստանալ վիշապական, դիսկրեցիոն իշխանություն, ներգրել այն օրենքում, և այդ ամենը իրագործել օրենսդիր և ժամանակ առ ժամանակ նաև դատական իշխանության ակտիվ մասնակցությամբ:

Նույնիսկ Բուշի և Օբամայի վարչակազմերի կողմից ձեռնարկված ամենախիստ միջոցները (օրինակ՝ արտադատական սպանությունները) իրավական առումով արդարացվում են որպես Կոնգրեսի կողմից հավանություն ստացած գործողություններ (2001 թ. փաստաթղթով, Authorisation for the Use of Military Force): Պենտագոնի ազգային անվտանգության գործակալության կողմից հաղորդակցությունների հսկումը սանկցավորված է FISA-ի գաղտնի դատարանի կողմից: Նույնիսկ պայմանական արտակարգ իրավիճակում (Գուանտանամո) օրենքի բացակայությունը փոխհատուցվում է էքստրա-, քվազի- և պսևդոիրավական կարգավորիչների լաբիրինթոսով: Սկզբնականում դրանք հորինվել էին Սպիտակ տան և Պենտագոնի կողմից, բայց այս երեք ճյուղավորումների միջև կրկնվող եռանկյունավորումների միջոցով այդ կարգավորիչները մտել են իրավական համակարգի կորպուս: Մի խոսքով, արտակարգ դրությանը դիմելը հանգեցնում է ոչ թե դեցիզիոնիզմի ճնշման, այլ հատուկ «պարտադրականության» (compulsionism), երբ կատարողը պնդում է, որ ստիպված է գործել հենց այս ձևով և ոչ այլ կերպ, ինչից հետո նրա գործողությունն անմիջապես կոդիֆիկացվում, ընթացակարգվում և օրինականացվում է: Որոշումը նեյտրալիզացվում է դրան հետևող պատասխանատվության հետ մեկտեղ:

Struttura nuda

Հակաահաբեկչական քաղաքականության և, ավելի լայն, իշխանության ժամանակակից մոդալությունների վերլուծության համար վերը նշված փաստացի անհամապատասխանությունների շարքից առավել նշանակալիցը արտակարգության թեզիսի հայեցակարգային թուլությունն է:

Պոտենցիալորեն հաստատելով քաղաքականության առաջնահերթությունը օրենքի նկատմամբ և ընդունելով քաղաքականը որպես օրենքի աղբյուր՝ արտակարգության մասին թեզիսը ուշադրություն է հրավիրում բռնության վրա, որը պահպանում է իրավական կարգը և մատնանշում հասարակական կյանքի հիմքերի որոշ կամայականություններ: Հետևաբար, դա ցանկալի հակակետ է անգլո-սաքսոնական իրավագիտության համար օրենքի կամայականությունից, նրա քաղաքական բնույթից և ուժից՝ որպես դրա վերջնական հիմք և աջակցություն, հրաժարվելու համար: Այստեղից են այս թեզիսի շրջանակներում քաղաքականությունն ու իրավունքը հասկանալու խնդիրները, դրա վերլուծական արժեքի և տեսական հիմնավորման հարցը:

Նախ, ինչ վերաբերում է քաղաքականությանը, սուվերենի շմիթյան կոնցեպցիան, որի համաձայն այն հանդիսանում է բացառիկ կազմակերպություն՝ օրգանիկ կերպով նախաքաղաքական «ժողովրդի» լիարժեքությունը ներառող և արտահայտող, չափազանց իդեալիստական է (իհարկե մեթոդաբանորեն): Ավելին, քաղաքականը հանգում է վիճաբանականի՝ ընկերոջ/թշնամու տարբերակում (Schmitt 1988, 1923, 38–44, 49, 1996, 16–32, 2004; Papacharalambous 2009, 21, 27–29): Եթե Շմիթի մոտ քաղաքականությունը հյուծվում է պետության մեջ սոցիալականի ընկղմամբ (ինչի հետևանքը «քաղաքականն» է), Ագամբենի մոտ սոցիալական պարզապես չկա: Նրա քաղաքականությունը բաղկացած է սուվերենի կողմից (մերկ) կյանքի կառավարմամբ, կյանք, որը դուրս է բերված սոցիալական բոլոր հարաբերություններից: Նույն կերպ նշանակալի քաղաքականությունը (քաղաքակա՞նը) բաղկացած է կյանքի՝ որպես արմատական փաստ անոմիական հաստատումից՝ սոցիալական ցանկացած կապերին, փոխազդեցություններին և իմաստներին հակառակ և դրանցից դուրս: Քաղաքականության կենտրոնում ապասոցիալականացված կյանքի դնելը քաղաքականությունը վերածում է հասարակությունից միանգամայն ինքնավար մի բանի և այն  հասցնում է հասարակ գոյության (Huysmans 2008, 174–180; Seymour 2013): Անտագոնիստական գործընթացի նրա բնույթը, որը կատարում է կոլեկտիվ կյանքի ինստիտուտի դերը, ժխտվում է ոչ միայն այն պատճառով, որ հասարակության բացակայության դեպքում դա իմաստ չունի, այլ նաև այն պատճառով, որ մերկ կյանքը վերացնում է անտագոնիզմի կամ պայքարի հնարավորությունը: Պայքարի մասին կարելի է մտածել միայն սոցիալ-պատմական հատուկ հարաբերությունների, իմաստների, ձևերի և փոխազդեցությունների համատեքստում. մերկ կյանքը չի կարող պայքարել:  Պայքարի նման տեսակների հայտնաբերումը, երբ ճամբարներում կենտրոնացված «մերկ ապրող» մարդիկ կարում են իրենց շրթունքներն ու կոպերը, ի վիճակի չեն վերլուծել այն իմաստները, որոնք լցնում են իրենց գործողությունը, իմաստներ, որոնք ուրիշները օտարացնում են նրանից, և որ սա սոցիալական իմաստների միջև  այն  դինամիկան է, որը այս կամ ցանկացած այլ գործողություն վերածում է քաղաքական ժեստի (Huysmans 2008, 177): Կարճ ասած՝ քաղաքականությունը սոցիալական բնույթից զրկելը հերքում է ինքնին դրա հնարավորությունը:

Երկրորդ, «նորմալություն/արտակարգություն» տարբերակումը կարող է լինել  պակաս հստակ, քան թվում է: Սուվերենը, այսինքն այն ելակետային գաղափարը, որը նորմալությունից դեպի արտակարգություն է տանում, կարծես օրենքում արմատավորված է ավելին, քան ենթադրում էին Շմիթը կամ Ագամբենը: Բացի նրանից, որ սուվերենը  կոչված է  օրենքի օգնությամբ արտակարգ դրության վրա ազդել, իսկ նրա վարքագիծը խստորեն ուղղված է նորմատիվ սոցիալական կարգը պահպանելու վրա, նրա պնդումները, լիազորությունները և գործողությունները արմատավորվում են օրենքում կամ մնում են պայմանական և ոչ էական: Դրանում որևէ առանձնահատուկ բացառիկ բան չկա: Օրենքը ստատիկ, սառեցված տեքստ չէ, այլ սահմանումների և որոշումների դինամիկ գործընթաց է, այն յուրաքանչյուր ակնթարթ  ստեղծվում է այն բանի հետ կապի միջոցով, ինչն իր  բովանդակությունից դուրս է իրեն շրջապատող անսահման իրականության միավորման միջոցով (Fitzpatrick 2005, 61–63):

Հատկանշական է այստեղ ոչ միայն ԱՄՆ-ի դաշնային կատարողի ձգտումը օրինականացնելու սեփական, նույնիսկ առավել քմահաճ կամարտահայտությունները, այլ նաև սահմանադրության ամերիկացի առաջատար գիտակների արձագանքը հակաահաբեկչական քաղաքականությանը: Առաջարկում են նրանք հատուկ դեպքերի համար արտակարգ իրավասությունների վճռական տարանջատում սահմանադրական կարգից` վերջինիս ամբողջականության պահպանման համար (Gross 2003), կամ մանրամասն արտակարգ ընթացակարգերի ներառում Սահմանադրության մեջ՝  այն չչրաշահելու  համար (Ackerman 2006),  կամ խորհուրդ են տալիս արմատապես վերանայել ինստիտուցիոնալ ողջ կառուցվածքը, որը կարող էր հաղթահարել արտակարգ իրավիճակները (Scheuerman 2002), նրանք միշտ ի ցույց են դնում օրենք՝ այն արտաքին միջավայրից դուրս բերելու միջոցով (նորից) ստեղծված, և այս դեպքում արտաքին օրենքը հիմնվում է արտակարգ իրավիճակի պայմաններում սեփական չեղարկման վրա։

Երրորդ, սա կասկածի տակ է դնում արտակարգ իրավիճակների գաղափարի կոնցեպտուալ օգտակարությունը: Այստեղ արտակարգ իրավիճակների իրավասությունների շարունակական պատմական էքսպանսիան ընդգրկում է սոցիալական երևույթների ավելի լայն սպեկտր (պատերազմից և ժողովրդական ընդվզումից մինչև աշխատանքային հակասություններ, քաղաքական հանցագործություններ, տնտեսական ճգնաժամեր և կրկին ժողովրդական ապստամբություններ), և դրանց հայեցակարգային ներդրումը օրենքի հիմնական կորպուսի մեջ զգալիորեն վարագուրում է նորմայի և արտակարգության տարբերությունը (Scheuerman 2000; Neocleous 2006):

Այստեղ կա նաև կոնցեպտուալ պարադոքս: Եթե նորմայի ազդեցության կասեցումն իրականացվում է իրավական ճանապարհով և ենթադրում է քաղաքական ներկայացուցչության հաստատում դրա համատեքստում գործելու համար, հետևաբար, հաստատված իրավակարգի դադարեցումը նախասահմանվում է հենց նույն  իրավակարգով: Հետևաբար, այն շարունակում է ուժի մեջ մնալ դրա կասեցման շրջանում. արտակարգությունը պաշտպանում է իրավակարգը այդ պահին: Ընդհակառակը, քանի որ հաստատված իրավակարգը վավեր է մնում արտակարգ դրության պայմաններում միայն, արտակարգությունը կարելի է հասկանալ օրինապես: Այսպիսով, հարատև արտակարգ դրության հասկացությունը դառնում է անհեթեթ. դա կնշանակի նոր իրավակարգի և իրավագիտության ստեղծում՝ (իրավական համակարգի, սահմանադրության և նմանատիպ ամեն ինչի հետ միասին) այս արտակարգ դրության հիման վրա: Նման  իրավակարգը չի պարունակի ոչ մի բան, բացի պնդումից, որ այն ցանկացած պահի կարող է կասեցվել: Համապատասխան իրավագիտությունը կեզրակացնի, որ նորմայի և արտակարգության խիստ տարբերակման անհրաժեշտություն չկա, հետևաբար, չկա իրավական հասկացությունների կամ իրավագիտության կարիք (Kondylis 1994, 138–141):

Չորրորդ, մերկ կյանքի գաղափարը արժանի է ուսումնասիրման: Նկարագրելով homo sacer-ը որպես կյանքի արխետիպիկ ձև, որը օրենքով օտարվում է օրենքից՝ Ագամբենը կարծես անտեսում է homo sacer-ի իմաստը վաղ հռոմեական օրենքում որպես մեկի, որը արդեն զոհաբերվել է, և ում ճակատագիրը, հետևաբար, ամբողջությամբ ներգրված է օրենքում և լիովին կարգավորվում է նրանով (Fitzpatrick 2005, 51-52): Ենթադրելով homo sacer-ի մերկ կյանքը որպես «քաղաքականի առաջին օրինակ Արևմուտքում»՝ նա ուշադրություն չի դարձնում դեռևս ուշ Հռոմի ժամանակներում նրա անհետացմանը և անց է կացնում  թույլ  համեմատություն  ուշ հռեմեական իրավունքում «որդի vis-à-vis հայր» կարգավիճակի հետ կամ միջնադարյան Անգլիայում գործող habeas corpus-ի սկզբունքի հետ՝ արհամարհելով այն, որ այդ ձևերը ամբողջովին ինտեգրվել էին օրենքում (Agamben 1998, 87–89, 123; Fitzpatrick 2005, 54–56):

Մերկ կյանքի գաղափարը դժվար է հասկանալ ոչ միայն դրա կառուցվածքի պատճառով, այլև դրա ներթափանցող էության, որը ձևերի նկատմամբ անտարբեր է, ինչն անհնարին է դարձնում դրա սահմանազատումը: Եթե այս գաղափարը կասկածելի է թվում սկզբում իրավագիտության սահմաների ներսում, իսկ հետո նաև դրանցից դուրս, ապա այն անհնարին է դառնում: Մերկ կյանքը՝ որպես սուբյեկտիվություն չունեցող, սուվերենի առաջ բացարձակապես պասիվ և ցանկացած քաղաքական և սոցիալական պատկանելությունից, հարաբերություններից և փոխհարաբերություններից զրկված պահպանելու միակ ճանապարհը քաղաքականի և սոցիալականի ժխտումն է (Laclau 2007, 14-16; Negri 2007, 75; Mills 2008, 90–92; Neal 2010, 123): Մերկ կյանքի գաղափարի մասին կասկածը խափանում է նաև ինքնիշխան ուժի գաղափարը, որը կառուցում է մերկ կյանքի գաղափարը՝ դառնալով դրա առարկան: Փաստացի, հաշվի առնելով մերկ կյանքի, ինքնիշխան ուժի և արտակարգ դրության գաղափարների փոխպայմանավորող բնույթը՝ Ագամբենի քաղաքագիտության կոնստելյացիան (փոխադարձ տեղադրություն) իրականում կասկածելի է թվում:

Հինգերորդ, Ագամբենի մոտ նորման մնում է ոչ տեսական: Ի տարբերություն Շմիթի, որը արտակարգ դրության մասին իր տեսակետը զարգացնում է լիբերալ կապիտալիստական պետության և օրենքի վերլուծության հետ մեկտեղ, Ագամբենի մոտ նորման հազիվ է ուշադրության արժանանում: Այն հանվում է համատեքստից և նշվում է միայն որպես արտակարգ դրության թեզիսի կառուցվածքային լրացում` որպես փայտե ոտք դրա կայունությունն ապահովելու համար: Նորմայի տեսության բացակայությունը ազդում է արտակարգության գաղափարի վրա. մենք երբեք չգիտենք, թե արտակարգությունը ինչի համեմատ է արտակարգ: Այն դառնում է ազատ նավարկության բաց թողանված խորհրդանիշ, որը ունակ է միանալու ցանկացած էական բովանդակության: Մենք տեսնում ենք, օրինակ, որ հռոմեական ժամանակաշրջանում արտակարգ դրությունը (iustitium) ենթադրում էր, որ սենատը թույլ է տվել քաղաքացիներին անել այն ամենը, ինչ նրանք պիտանի կհամարեն հանրապետությունը փրկելու համար (Agamben 2005, 41): Սեպտեմբերի 11-ից հետո Միացյալ Նահանգներում արտակարգ դրությունը նշանակում է կարանտին և զինված ուժերի կողմից հասարակական տարածքի մենաշնորհում: Գրեթե միաժամանակ նույն հասկացությունը («արտակարգ») կիրառվում է երկու հակադիր իրողությունների հետ կապված: Այս երկու արտակարգ իրավիճակները տրամագծորեն հակադրվում են միմյանց, քանի որ դրանք տարբեր քաղաքական և իրավական նորմերի բացառություններ են: Հնարավոր է, ճիշտ է, որ բացառությունը սահմանում է նորմա, բայց հավասարապես արդար է նաև այն, որ նորման է բացառություն սահմանում: Հարցն այն է, թե որքանով կարող ենք վստահել այն հասկացությանը, որը գոյություն ունի միայն անորոշ և աննկարագրելի  ինչ-որ բանի հետ հակադրության մեջ:

Վեցերորդ, առանցքային հասկացության այս աննշանությունը հայեցակարգային մակարդակում ագամբենյան կառուցվածքային ֆունդամենտալիզմի` էպիստեմոլոգիական բացի արտացոլումն է: Նրա մեթոդը վերականգնողական կառույցների մեջ խորացումն է (օրենք, լեզու)՝ ուղղված բացահայտելու հիմնական տարրերը այն հասկացությունների, որոնք նրբորեն և կիսագիտակցորեն սահմանում են սոցիալական կյանքը պատմության միջոցով (Agamben 2009): Նա համակարգորեն զրկում է իր կատեգորիաները և հասկացությունները սոցիալական և պատմական բովանդակությունից՝ այդպիսով փորձելով դարձնել դրանք շարունակական և միշտ արդիական (Papachalalambous 2009, 105): Կենսաքաղաքականության նկատմամբ ֆուկոլդյանական հարաբերության նրա «շտկումը» օրինակելի է, սոցիալ-պատմականորեն սահմանված տեսակետը անբավարար է, իշխանությունը մշտական մի բան է (Agamben 1998, 11): «Մերկ կյանք/սուվերեն իշխանություն/արտակարգ դրություն» եռյակը կապված չէ որևէ սոցիալական հարաբերությունների կամ գործընթացների հետ, այն կառուցվածքային էֆեկտ է, տրամաբանության խաղը մերկ կառույցների շրջանում (տես Rasch 2007, 92–94): Հայտնաբերելով (կամ ստեղծելով) հասկացության աղբյուրը՝ Ագամբենը ենթադրում է  դրա ավտոմատ պիտանիությունը պատմական օրինակների օգնությամբ (Laclau 2007, 11), մանավանդ, երբ խոսքը վերաբերում է «նախասոցիալական կյանքին» [sic!], ինչպես մերկ կյանքի գաղափարի դեպքում (Agamben 1998, 104):

Սակայն, պատմական առանձնահատկությունը կարող է ոչ միայն տարբերվել այս հասկացությունից, այլև խափանել այն: Սա «սուվերենի» դեպքն է (անշուշտ, «բացարձակ սուվերենի»), որը ֆեոդալական քաղա-իրավական շրջանակներում մատնանշում էր ծայրահեղ սահմանափակ և խստորեն ուրվագծված իրավասություններով մի կերպարի, որը ոչ մի դեպքում չէր կարող զբաղվել օրինաստեղծությամբ կամ ավելին՝ հաստատել սոցիալական կարգի հիմնարար սկզբունքներ (Kondylis 1994, 171–172):

Ավելի էական է այն, որ երբ նորմայի հասկացությունը զրկվում է իր սոցիալական բովանդակությունից, կառուցվածքային հոմոլոգիաների խաղը ընդհատվում է: Քանի որ նորմը ոչ այլ ինչ է, քան կոնկրետ սոցիալ-պատմական բովանդակություն, այն չի կարող գոյություն ունենալ որպես մերկ կառույց: Առանց բովանդակության նորման ներկայանում է որպես արտակարգ իրավիճակի բնական արդյունք: Սակայն, վերջինս պետք է ոչնչացներ իր բովանդակության կապը նորմայի հետ: Եթե նորման դատարկ է, ուրեմն այդպիսին է նաև արտակարգությունը: Ինչպե՞ս կարող ենք ասել՝ որը ինչ է: Պատասխանը ստանում ենք  ստրուկտուրաներին նայելով՝ լեզու և օրենք: Բայց դրանք դիտարկվում են ոչ թե որպես  սոցիալական դինամիկ պրակտիկաներ և անտագոնիզմի մրցակցային դաշտեր (Գրամշի), այլ որպես քարացած կառույցներ: Ի վերջո, մենք մնում ենք նորմայի հետ, որը  շարունակական, վերացական իրավական հասկացություն է, և արտակարգության հետ, որը նորմայի օրինական մահն է: Արտակարգության այդ տեսականացումը սկիզբ է առնում օրինակարգի ֆետիշացումից:

Յոթերորդ, արտակարգության հասկացությունը՝ որպես իրավական կարգավորումից հեռացում, խառնված քաղաքականի՝ որպես սուվերեն բռնություն գաղափարի հետ, սպառնում է վերականգնել օրենքի (նորմայի) լիբերալ մոլորեցումը՝ որպես քաղաքականության հետ իբրև թե չկապված և բռնություն չենթադրող ինչ-որ բան, այլ ոչ թե որպես մասնավոր (և քաղաքական) տարածքի, նպատակների և բռնության մոդալությունների կազմակերպում (Poulantzas 1978; Neocleous 2006, 76–77, 91–92): Սա, այլ կերպ ասած, սպառնում է անվավեր ճանաչել այն, ինչի համար մշակվել էր արտակարգ դրության գաղափարը:

Այս սպառնալիքը արդիական է  գլխավորապես Շմիթի համար, քանի որ Ագամբենի համար արտակարգ դրության գաղափարը շատ ավելին է, քան պարզապես լիբերալիզմը քննադատելու հարթակ լինելը: Այն կոչված է բացահայտելու իշխանության էությունը, դրա սկզբնական կազմը և թաքնված կառուցվածքը, որը կենտրոնացված ձևով արտահայտված է սուվերեն իշխանության և մերկ կյանքի միջև հարաբերություններում (Agamben 1998, 9, 26, 84, F2005, 86, 2011, 245; Norris 2005, 59–61, 64, 72; Mills 2008, 65; Murray 2010, 262): Այս էությունը անտարբեր է ժամանակի և հասարակության նկատմամբ: Ագամբենը անտեսում է օրենքի և քաղաքականության էությունը՝ որպես սոցիալական երևույթների` մաքուր իշխանությունը վերլուծության ենթարկելու համար: Արտակարգության թեզիսի էական սխալն այն է, որ նրանում համընկնում են անտրոպոմորֆ «սուվերենը», որը գործում է իր սեփական կամքի և ցանկության համաձայն, և ատոմիզացված «անհատը»՝ զերծ սոցիալական իմաստներից, կապերից և հարաբերություններից: Կտրված լինելով սոցիալական դինամիկայից, կառուցվածքից և պրակտիկայից՝ օրենքը, պետությունը և անհատը պսևդոէություններ են, և նրանց փոխազդեցությունները «նորմալ» և «արտակարգ» ձևերով ծաղրանկարային  են:

Ութերորդ, վերլուծական պատեհությունը իշխանության հանդեպ ագամբենյան տեսակետի  ժամանակակից քաղաքականության համար կասկածելի է: Ագամբենի թեզիսը ոչ թե թույլ է տալիս, այլ, ավելի շուտ, ստիպում է մեզ ուսումնասիրել Հռոմեական հանրապետությունը, նացիստական Գերմանիան և ազգային անվտանգությունը (և բառացիորեն այն ամենը, ինչը նրանք միջև է)  վերլուծական նույն գործիքների օգնությամբ, որովհետև, խիստ ասած, դրանք միանման են՝ տարբերվող միայն յուրաքանչյուր դեպքում իշխանության իրական բնույթի բացահայտման աստիճանով (տես Scheuerman 2006, 69): Դրա առանձնացումը սոցիալ-պատմական առանձնահատկությունից  զրկում է մեզ  հնարավորությունից քննարկելու այն գործընթացները, որոնց միջոցով գործի է դրվում արտակարգ դրությունը և դրա պատճառները, bios-ը հասնում է մերկ կյանքի, իսկ սուվերենը ղեկավարում է ուժով/ բռնությամբ:

Արդյունքը դառնում  է լուրջ ապորիան, երբ արտակարգ դրության թեզիսը բախվում է իրական իրավիճակի հետ՝ ներառյալ ազգային անվտանգության ոլորտում իրական իրավիճակը: Օրինակ՝ քանի դեռ որոշումն ընդունում է սուվերենը, մենք չգիտենք, թե ով է նա: Նույնիսկ երբ նա  ճշգրտորեն սահմանված է օրենքով, երաշխիք չկա, որ հենց այդ մարդն է իրականում որոշումներ կայացնում: Ի՞նչ կլինի, եթե սուվերենի՝ արտակարգ դրության պատճառով մոբիլիզացման կարգադրությունը հանգեցնի նրա դեմ բանակի ապստամբությանը: Արդյո՞ք սա արտակարգություն է արտակարգի ներսում, թե՞ սուվերեն իշխանության փոփոխություն, և եթե այդպես է, ապա ե՞րբ կավարտվի այս փոփոխությունը, և ինչպե՞ս կիմանանք, որ այն ավարտվել է: Ավելի կարևոր հարց. արդյո՞ք  Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների նախագահը սուվերեն է: Արդյո՞ք գործադիր մարմինը (կամ նրա զինված ուժերը), որի միջոցով նա վերահսկողություն է իրականացնում, եզակի, միատարր էություն է, թե՞ նա ստիպված է հաղթահարել, ճնշել, զսպել ներքին անհամաձայնություններն ու անտագոնիզմները: Արդյո՞ք սա ազդում է սուվերենի գործողությունների որակի վրա աղետալի իրավիճակում: Ինչպիսի՞ն է գործողությունների շառավիղը սուվերենի որոշումների համար: Բոլորը հավասարապե՞ս են ընկնում նրա ազդեցության տակ: Ավելին, արդյո՞ք սուվերենը  իր սեփական կամքով և շահերով սուբյեկտ է, թե՞ նա  ենթարկվում  է առավել լայն համայնքի շահերին և անտագոնիզմներին: Եթե վերջինը, ապա ի՞նչն է ուղղորդում  սուվերենին: Արդյո՞ք այս շարժիչ ուժը նույնն է բոլոր սուվերենների համար բոլոր ժամանակներում: Եթե այդպես է, ապա հնարավո՞ր է, որ սուվերենը գործի ինչ-որ «ազդու անձի» անունից՝ լինելով  նրա ինստիտուցիոնալ ստվերում: Արդյո՞ք իրենց հավաքական շահերի առանձնահատկությունը կանդրադառնա արտակարգ իրավիճակի պայմանների, ինտենսիվության, տարածականության, տևողության և նպատակի վրա: Եվ ընդհանրապես, այն սկսվե՞լ է արդյոք: Արդյո՞ք արտակարգությունը կարտահայտվի նավթային խոշոր ընկերությունների կողմից «գերեվարված» սուվերենի կողմից այնպես, ինչպես եթե սուվերենը «գերեվարված» լիներ դպրոցի ուսուցիչների կողմից: (Եվ ինչու՞ է առաջին սցենարը ավելի ճշմարտանման թվում, քան վերջինը)։  Այնուհետև, նույնիսկ եթե մերկ կյանքը հնարավոր է, արդյո՞ք դրան հասնելը (անհատի իրավաբանական միջնորդությունից և քաղաքական դիրքերից հեռացումը) այն պահն է, երբ ստեղծվում է սուվերեն իշխանությունը, թե դրա փլուզման պահն է: Եվ, ի վերջո, ինչու՞ առհասարակ գոյություն ունի նորմալությունը: Ինչու՞ է հսկայական ուժի տեր անձը այն օգտագործում միայն ժամանակ առ ժամանակ (տես Colatrella 2011):

Դեռևս պարզ չէ, թե որտեղ է գտնվում արտակարգության թեզիսի սահմանը: Ըստ երևույթին, իր հայեցակարգը սոցիալական և պատմական բովանդակությունից առանձնացնելով՝ Ագամբենը չի նախատեսում այնպիսի կառույցներ, որոնք կարող էին լցված լինել այս կամ այն սոցիալ-պատմական իրականությամբ: Ընդհակառակը, սոցիալ-պատմական բովանդակությունը ոչնչացնում է այս դատարկ կառույցները. էսսենցիալիզմի գինը ցանկացած/որևէ առկայի անհամապատասխանությունն է գործող սոցիալական իրականությանը:

Պետությունը և հասարակության օրենքը․ ստրատեգիական-ռելյացիոն մոտեցում

Այս պարագայում հնարավոր է, որ քաղաքական ուժի ժամանակակից մոդալությունները իմաստավորելու փորձը, հատկապես հակաահաբեկչական քաղաքականությանբ փոփոխվածներինը, կարող է սկսվել էսսենցիալիզմին հակառակ իմաստաբանական մոտեցման ընդունմամբ: Սա կկոնցեպտուալիզացնի օրենքը, քաղաքականությունը և նրանց միջև եղած հարաբերությունները՝ որպես դինամիկ սոցիալական երևույթներ, որոնք սահմանվում են սոցիալական անտագոնիզմի հարաբերություններով կոնկրետ պատմական հանգամանքներում և հիմնավորում են դրանք: Արդյունքում, կարող էր առաջանալ իշխանության (և դրա վերաբերյալ համապատասխան տեսակետների) հասկացությունը՝ որպես սոցիալական հարաբերությունների պատմականորեն փոխվող արտահայտություն, այլ ոչ թե որպես ասոցիալ կառուցվածքային էֆեկտ: Բացի այդ, այն կհամակարգեր նորման և արտակարգությունը որպես հարակից հասկացություններ սոցիալական իշխանության տարբեր կոնֆիգուրացիաների համար: Դրա համար ես առաջարկում եմ  «ստրատեգիական-ռելյացիոն» մոտեցում (ՍՌՄ) պետությանը և օրենքին: Կոնցեպտուալ  փոփոխությունը, որը ենթադրում է ՍՌՄ-ն, առաջ կբերի տերմինաբանության փոփոխություններ․ սուվերենից դեպի պետական ձև (state form), մերկ կյանքից՝ սոցիալական դինամիկա, արտակարգությունից՝ ճգնաժամ և արտակարգ դրությունից՝ ավտորիտար էտատիզմ:

ՍՌՄ-ի շրջանակներում պետությունն  ընկալվում է ոչ թե որպես սեփական կամքով և իշխանությամբ ինքնիշխան սուբյեկտիվություն, այլ որպես սոցիալական հարաբերություն: Պետությունը դինամիկայի արդյունքն է, տարածք, որտեղ նա  ծավալվում է, և նրա (դինամիկայի) ամենակարևոր շարժիչ ուժը: Պետությունն ստեղծվում է սոցիալական դիմակայություններով: Դրա ինստիտուտները (ինստիտուցիոնալ կարգը, կառուցվածքը) պատասխանատու են որոշ սոցիալական ուժերի՝ մյուսների վրա գերիշխանության համար: Այն չի զավթում իշխանությունը. ավելի շուտ, պետական իշխանությունը սոցիալական դինամիկայի խտացում է՝ միջնորդված պետական ինստիտուտներով: Այսպիսով, պետությունը սոցիալական անտագոնիզմի (անհավասար) տարածք է: Հասարակական ուժերը պայքարում են պետական իշխանության հաստատման համար՝ գրավելով, կարգավորելով, վերացնելով և ստեղծելով պետական ինստիտուտներ: Պետությունն, այսպիսով, սոցիալական անտագոնիզմի մեջ  առանցքային ուժ է: Այն ընտրում և  միավորում է  որոշ ուժերի ռազմավարությունը պետական իշխանության մեջ (և բացառում է մյուսներինը) և նպաստում   է սոցիալական ուժերի և դրանց ռազմավարության կազմակերպմանը (և ուրիշների կազմալուծմաը): Դրա գործունեությունը ուղղված է ոչ թե սեփական շահերի անվտանգության ապահովմանը կամ սեփական կանոնների խթանմանը, այլ սոցիալական ուժերի շահերի և կանոնների առաջխաղացմանը, որոնք  առավելապես ներկայացված են հաստատությունների միջոցով (պետության համար ՍՌՄ մոտեցման մանրամասն նկարագրության համար տես՝ Poulantzas1978, 191–367; Jessop 1990, 2008):

Նույն կերպով ՍՌՄ-ն օրենքը հասկանում է որպես սոցիալական հարաբերությունների մի տեսակ: Իրավական համակարգը համապատասխանում է որոշ ուժերի՝ մյուսների նկատմամբ իշխանության կայուն և համեմատաբար խաղաղ վերարտադրմանը: Օրենքի բովանդակությունը սոցիալական դինամիկայի կրկնակի կոդիֆիկացիան է, որը միջնորդավորվում է առաջին հերթին պետության ինստիտուցիոնալ նյութականությամբ, և երկրորդը՝ իրավական համակարգի ինստիտուցիոնալ նյութականությամբ: Սա օրենքը դարձնում է սոցիալական անտագոնիզմի տարածք և մաս, ինչպես նաև պետական ռազմավարական ինտերվենցիայի կարևոր միջոց: Ավելին, օրենքը սահմանվում է պետության կողմից, նախատեսում է պետական ինստիտուցիոնալության, իշխանության (և դրա սահմանների) նախագիծը և դրա վերաբերմունքը  հասարակությանը  ինստիտուցիոնալ շրջանակից դուրս: Այսպիսով, օրենքը հատուկ ձևով օրինակարգում է ոչ միայն սոցիալական, այլև պետական դինամիկան (Boukalas, գլ. 2):

ՍՌՄ-ի վրա նույնիսկ այդպիսի չափազանց մակերեսային հայացքը, որը հիմնականում ուղղված է Ագամբենի հայեցակարգից դրա հեռավորությունը ցույց տալուն, կարող է օգնել մեզ նոր ձև հաղորդել արտակարգության խնդրին: Իրավական համակարգի սահմաներից դուրս գալու պետության կարողությունը, որը իմպուլս է հաղորդում արտակարգության խնդրին,  օրենքի նկատմամբ նրա վերաբերմունքի արդյունքը և հիմնական շարժիչ ուժն է: Պետությունն ի վիճակի է բանակցել, շտկումներ մտցնել, կասեցնել կամ չեղարկել օրենքները, քանի որ հենց նա է ստեղծում և հաստատում դրանք: Գործելով այս կերպ՝ պետությունը  դառնում է ոչ թե փաստ (կառուցվածքային էֆեկտ, ինչպես Ագամբենի մոտ) կամ սուբյեկտ (սուվերեն, ինչպես Շմիթի մոտ), այլ սոցիալական դինամիկայի  հատուկ արտահայտություն և գործոն: Կհռչակի՞ արդյոք այս «սուվերենը»  արտակարգ դրություն. դա (ինչպես նաև արտակարգ պահի համատեքստը, բովանդակությունը, ինտենսիվությունը և տևողությունը, դրա նպատակը, հաջողությունը, ընդունումը կամ մերժումը տարբեր սոցիալական ուժերի կողմից) կախված կլինի սոցիալական ուժերի կոնկրետ պատմական կոնֆիգուրացիայից և երկրում  արտակարգ դրության ներկայացման  ձևից:

Նույն կերպ նորմալությունը, ի տարբերություն անկայուն արտակարգության, սոցիալական ուժերի ստաբիլ կոնֆիգուրացիան է և դրանց վերարտադրման և կանոնավոր փոփոխության հիմքը: Այս համատեքստում արտակարգ դրությունը հենց այն պահն է, երբ սոցիալական անտագոնիզմը ճնշում է իր ինստիտուցիոնալ արտահայտումը պետության և իրավունքի մեջ՝ կամ այն պատճառով, որ անտագոնիզմը չափազանց սուր է, կամ այն պատճառով, որ իրավական և քաղաքական ինստիտուտները չափազանց խիստ են: Այսպիսով, արտակարգ դրությունը, ոչ թե սոցիալական կարգը վերակազմակերպելու պահն է, այլ՝ ավելի  դիպուկ, պետության կողմից դրա ամրապնդման պահը՝ բնակչության կողմից սպառնալիքի առջև (տես Kondylis 1994, 16; Laclau 2007, 157-158, 175):

Այն, թե ինչպիսին է այդ կարգը, ինչպիսին կարող է լինել սպառնալիքը և որտեղ է սահմանը, որից այն կողմ սոցիալական կարգը «սպառնալիքի տակ է» հայտնվում, այս ամենը ունի սոցիալ-պատմական կոնկրետություն: Ճգնաժամի գաղափարը այստեղ կարող է կատարելագործել արտակարգության անթաքույց  վերացական/կառուցվածքային գաղափարը: Նախ, ճգնաժամը կարող է սահմանվել` կախված դրա ձևերից: Մասնավորապես, քաղաքական ճգնաժամը կարող է ընդունել (և համատեղել իր մեջ ) պետության, լեգիտիմության, ներկայացուցչության, օրինականության և այլնի ճգնաժամի ձևեր՝ այդպիսով  երանգ հաղորդելով «արտակարգության» շուրջ ընդհանուր բանավեճին: Երկրորդ, որն ավելի կարևոր է, ճգնաժամը սոցիալական ուժերի գործունեության արդյունքն է: Չնայած նրան, որ  հասարակական յուրաքանչյուր (տնտեսական և քաղաքական) կազմակերպություն ունի իր ճգնաժամային միտումները, ինքնին ճգնաժամը գոյություն չունի, քանի դեռ սոցիալական անտագոնիզմը չի արդիականացրել այդ միտումները: Այս համատեքստում «նորմա versus արտակարգություն» հանելուկը դառնում է պետության բնականոն  կամ արտակարգ ձևի և դրան համապատասխանող օրենքի ձևի հարց:

Պետության ձևերը (state-forms). նորմալ կամ արտակարգ

Պետականությունը, պետության գաղափարը և կառուցվածքը արտահայտում են քաղաքական աշխատանքի արմատական բաժանումը: Սոցիալական կյանքը ինստիտուցիոնալացնելու, կազմակերպելու, կառավարելու ֆորմալ (սահմանափակող կամ պարտադրող) հնարավորությունը հանվում է ինքնուրույն հասարակությունից և մենաշնորհացվում է ինստիտուցիոնալ առանձին համակարգի` պետության կողմից (Castoriadis 1983):

Այս որոշիչ առանձնահատկությունից դուրս՝ պետության բանավեճը (կամ տեսությունը) «ընդհանրապես» բացառիկ նշանակություն չէր ունենա՝ հաշվի առնելով, որ այն միևնույն ժամանակ կվերաբերեր նաև Պարսից կայսրությանը, XIV դարի Իսպանիային կամ ХХ դարի Շվեդիային: Ֆորմալ առումով  բոլոր այս կազմավորումները «պետություններ» են: Պետությունների տիպաբանությունը ըստ հիմնական սոցիալական հարաբերությունների, որտեղ  նրանք ձևավորվում են և հանուն որի ստեղծվում են, կարող է օգնել հստակեցնել այս պահը: Բանավեճը այս դեպքում կընթանար պետության ձևերի շուրջ` ֆեոդալական պետության, արևելյան դեսպոտիզմի, կրոնապետության, կայսրության, բացարձակ միապետության և այլնի շուրջ (Poulantzas 1973, 142–167): Այստեղ ես խոսում եմ ժամանակակից Միացյալ Նահանգների մասին որպես կապիտալիստական պետության. մի տեսակ, որի հիմքում ընկած է քաղաքականության տարանջատումը տնտեսությունից, իսկ հասարակական և քաղաքական ձևերը կազմակերպված են այնպես, որ ապահովեն կապիտալի կուտակումը (Poulantzas 1973, 355–358, 1978, 37–42; Jessop 1990, 2002, 187-152; Neocleous 2000, 190–194):

Այնուամենայնիվ, պետության տիպի որոշումը չի երաշխավորում բանավեճի հնարավորություն այս կամ այն պետության մասին պատմական այս կամ այն ժամանակահատվածում: Այս տիպերը ձգվում են ժամանակի և տարածության մեջ (XVIII դարի Նիդերլանդները և XXI դարի Մալայզիան կդիտարկվեն որպես համարժեքներ, քանի որ այդ երկու երկրներն էլ պատկանում են կապիտալիստական տիպին) և երբեք չեն հանդիպում մաքուր տեսքով: Ավելի վաղ պատմական տիպերի մնացուկները կարող են կոնսերվացված լինել և օգտակար լինել ժամանակակից տիպի ստեղծման համար, ուստի, որոշ պետություններ կարող են վերաբերել խառը տիպերին՝ պատրիարխալ պետությունը կարող է լինել նաև կապիտալիստական (օրինակ՝ Սաուդյան Արաբիա), իսկ կապիտալիստական պետությունը կարող է ռասիստական լինել (օրինակ՝ ապարտեիդի ժամանակի Հարավային Աֆրիկան ) և այլն (Poulantzas 1973, 108-109; Koch et al. 2011, 70–73):

Այսպիսով, առանձին պետություններ քննարկելիս դրանց տիպի հարցը ֆոնային է, մինչդեռ առանցքայինը դառնում է դրանց ձևերի հարցը: «Պետության» տերմինը պետական ապարատի և պետական իշխանության, պետական կառուցվածքի և ռազմավարության, պետության և նրա ինստիտուտների «սահմաններից դուրս» հասարակության կապերի կոնկրետ պատմական արտահայտումն է նշանակում (Jessop 1990, գլ. 2; Boukalas, 252–261):

Կապիտալիստական տիպի պետությունում մենք կարող ենք առանձնացնել երկու ձև՝ նորմալ (օրինակ՝ լիբերալ-պառլամենտական, սոցիալական վարչական պետություն) և արտակարգ (ֆաշիզմ, ռազմական բռնապետություններ): Նորմալ ձևերի համար բնորոշ են պետության տարանջատումը քաղաքացիական հասարակությունից և պետության ներսում իշխանությունների բաժանումը: Պետական իշխանության  ճյուղերի, ինչպես նաև պետության և քաղաքացիական հասարակության միջև հարաբերությունները կարգավորվում են օրենքով, իսկ քաղաքացիական հասարակությունը մասնակցում է պետության կյանքին (այլ կերպ ասած՝ առաջադրում է իր պահանջները) ինստիտուցիոնալ միջոցների օգնությամբ, ինչպիսիք են կուսակցությունները, միությունները, լոբբիստական խմբերը, ՀԿ-ները և այլն: Այս մեխանիզմը պետության նորմալ ձևերը դարձնում է կայուն և ճկուն, սոցիալական ուժերի փոփոխվող կոնֆիգուրացիաներին հարմարվելուն ունակ (Poulantzas 1973, 229-252, 296–303):

Դրանց հակառակ, արտակարգ ձևերի պայմաններում իշխանությունների բաժանումը տարբեր չափով  խախտված  է, իսկ պետական իշխանությունը կենտրոնացած է գործադիրի ձեռքերում` զինվորական ուժերի, ոստիկանության և/կամ իշխող վերնախավի: Դրանք խախտում են պետության և քաղաքացիական հասարակության բաժանումը և (միաձուլման և ճնշման միջոցով) քաղաքացիական հասարակությունը ենթարկում են պետական վերահսկողության: Հետևաբար, նրանք հակված են իրականացնել իրենց իշխանությունը ոչ թե օրենքի օգնությամբ, այլ գործադիր որոշումներով: Բացառիկ ձևերը  ծագում են այն ժամանակ, երբ սոցիալական անտագոնիզմի ուժն այլևս չի կարող մնալ գոյություն ունեցող ինստիտուցիոնալ ուղիների շրջանակներում և այդպիսով կասկածի տակ է  դնում կապիտալիստական իշխանության հետագա գոյությունը: Դրանք ճնշում են սոցիալական անտագոնիզմը և այդ  պատճառով չեն կարողանում հարմարվել կապիտալիստական խմբակցությունների կամ նրանց և ենթակա դասերի միջև ուժերի կոնֆիգուրացիայի փոփոխությանը: Դա արտակարգ ձևերը դարձնում է անկայուն և ճգնաժամի հակված: Երբ ուժերի կոնֆիգուրացիայի էական փոփոխությունները տեղի են ունենում (անխուսափելիորե՛ն) պետության սահմաններից դուրս, վերջինս կործանվում է հարկադրման իր հնարավորությունները սպառվելուն պես՝ ստեղծելով արմատական անորոշության այնպիսի իրավիճակ, որը կարող է սպառնալ կապիտալիստական իշխանության գոյությանը և հետևաբար պետության կապիտալիստական բնույթին (Poulantzas 1974, 313– 329, 1976a):

Նույնիսկ այսպիսի ընդհանուր մակարդակում պետության տիպերի և ձևերի շուրջ բանավեճը վերափոխում է արտակարգության մասին բանավեճը՝ գլխավորապես օգնելով կենտրոնանալ նորմայի վրա, այն բանի վրա, ինչից բացառություն է  արտակարգությունը: Սա ընդգծում է քաղաքական իշխանության կազմակերպման ձևերի բազմությունը,  որոնցից յուրաքանչյուրն ունի իր սեփական արտակարգ կոնֆիգուրացիաները՝ դրանով իսկ ցույց տալով, որ քաղաքական կազմակերպության մեկ ձևի բացառությունը (Հռոմեական հանրապետություն) կարող է շատ չնչին ընդհանրություններ ունենալ մյուսի բացառության հետ (ԱՄՆ ազգային անվտանգությունը): Ավելին, ուժի կոնստելյացիայի այս բազմազանությունը, որը պետության մի քանի տիպերի (նորմալ և արտակարգ) ձևերի համադրման արդյունքն է, հակասում է իշխանությունների մոդալությունների՝ «նորմա-բացառություն» տրանսպատմական եզակի երկտարր հակադրությանը հասցնելուն:

Այժմ հարցն այն  է, թե արդյոք ժամանակակից Միացյալ Նահանգները պետական կառուցվածքի արտակարգ բռնապետական կամ  նորմալ ժողովրդավարական ձև է: Դժվար է պնդել, որ Միացյալ Նահանգները ներկայումս բռնապետություն է: Քաղաքական ժողովրդավարության ինստիտուտները պահպանում են իրենց ձևը և շարունակում են նորմալ գործել: Ոչ ոք չի փորձում վերացնել սահմանադրական ժողովրդավարությունը, ավելի ճիշտ՝ ոմանք պատրաստ են դրան տալ օլիգարխիայի հատկանիշներ: Այս փորձը ձեռնարկվում է   երկու հիմնական կուսակցությունների կողմից  և  քաղաքական համաձայնության արդյունք է, այլ ոչ թե սուր անտագոնիզմի: Ավելին, մենք չենք նկատում իշխող դասը ներկայացնող գործող քաղաքական կուսակցությունների և միությունների ձախողումը (Poulantzas 1974, 122–123; Belandis 2004, 71–88):

Սակայն, միևնույն ժամանակ դժվար է անտեսել պետության գործունեության բոլոր ոլորտների ավտորիտարացումը՝ օրինական իշխանությունից մինչև քաղաքական ներկայացուցչություններ, ոստիկանությունից մինչև քաղաքացիական հարթակներ և ինստիտուցիոնալ վերակազմավորումից մինչև սոցիալական ընդդիմության ոչնչացում: Այս հակաժողովրդավարական միտումները համակարգված և կայուն են:

Ըստ երևույթին, մենք դիտարկում ենք պետության հիբրիդային ձևը: Սա մեր բանավեճը հանգեցնում է ավտորիտար էտատիզմի հարցին։

Ավտորիտար էտատիզմ. փուլ I և II

«Ավտորիտար էտատիզմ» (ԱԷ) տերմինը ստեղծվել է Նիկոս Պուլանզասի կողմից 1970-ականների վերջին՝ ճգնաժամին դիմակայելու համար մշակված համընդհանուր բարեկեցության քեյնսական քաղաքականության ազդեցությամբ կատարվող փոփոխությունները բացատրելու համար: Այս շրջադարձի ընդհանուր ուղղությունը և ԱԷ-ին բնորոշ առանձնահատկությունը հանրային կյանքի նկատմամբ ահագնացող և ամրապնդվող պետական վերահսկողությունն է՝ ժողովրդավարական ազատությունների սահմանափակման հետ միասին, և, առավել լայն,  պետական կառավարման վրա ազդելու բնակչության կարողությունը: Ավտորիտար էտատիզը կապիտալիստական պետության նորմալ ձևն է, որը միևնույն ժամանակ իր մեջ համատեղում է և անընդհատ վերարտադրում  մի շարք ավտորիտար հատկություններ:

Իր առաջին փուլում (1970-ական թվականներ) ԱԷ-ն նշանավորվել  է իշխանության փոխանցմամբ օրենսդիր ճյուղից գործադիրին և ավագ ղեկավարների ձեռքերում կենտրոնացմամբ այնպես, որ կառավարչական գործառույթները մենաշնորհացվում են նախագահի կամ նրա կաբինետի կողմից: Օրենսդիր ճյուղի ազդեցության նվազեցումը մասամբ հանդիսանում է կայուն վերացական ունիվերսալ իրավական կառուցվածքի ոչնչացման և ad hoc և post hoc օրինաստեղծության ու գործադիր իշխանության արտոնությունների պրոլիֆերացիայի պատճառը: Խորհրդարանների անկմամբ քաղաքական ռազմավարությունը և որոշումների կայացումը էլ ավելի ու ավելի մեծ չափով իրականացվում են իշխանությաւն զուգահեռ գաղտնի ցանցում, որը բաղկացած է բազմաթիվ ժողովներից, որոնք պարուրում են պետական մարմինները և շրջապատում պետությունում ներկայացուցչական ֆորմալ ալիքները:

Ավելին, արժեզրկվում են քաղաքական կուսակցությունները. այն հարթակներից, որտեղ մասնակիցները կարող էին առաջարկել և նույնիսկ քաղաքականություն պարտադրել ղեկավարությանը, դրանք վերածվում են կոնվեյերների, որոնք ղեկավարության որոշումները փոխանցում են մասնակիցներին: Նման հեղաշրջումը ուղեկցվում է ԶԼՄ-ների վերելքով, որոնք գերիշխող գաղափարական մեխանիզմ են դառնում: Խորհրդարանների և կուսակցությունների արժեզրկմանը համընթաց կառավարությունը այտուցվում է և դառնում քաղաքական որոշումներ կայացնելու և սոցիալական անտագոնիզմի առանցքային հատվածը: Քաղաքականության բյուրոկրատացմանը հետևում է պետության օրինականության փոփոխությունը, որն այժմ առաջանում է գիտական տեխնիկական հիմքում՝ «ընդհանուր բարիքի» գաղափարների հաշվին: Ի վերջո, ուժեղանում է հարկադրանքը: Ոստիկանական հսկողությունը սկսվում է մարդու «մտքից» և «վերահսկողությունը անցում է կատարում հանցավոր գործողությունից դեպի հանցագործություն առաջացնող իրավիճակի, պաթոլոգիական միջադեպից դեպի պաթոգեն գործոնների»՝ դրանով իսկ ներդնելով նախազգուշացումը որպես քաղաքական ռազմավարություն: Ժողովրդական պայքարը կանխելու նպատակով ստեղծվում է իրավական, ռազմական և վարչական զինանոց: Այն մնում է «ռեզերվում թաքցված» և մոբիլիզացվում է միայն  անտագոնիստական սուր դրսևորումների դեմ (Poulantzas 1976b, 321–322, 1978, 186, 210, 217–241; տես նաև Jessop 1985, 285–287, 2011, 48–51):

1980-ականների և 1990-ականների ժամանակաշրջանը նշանավորվեց նեոլիբերալ գաղափարաքաղաքական հարթակում ֆինանսների  գլխավորությամբ կապիտալիստական կայուն հակագրոհով: Ավտորիտար էտատիզմը մնում է պետության գերիշխող ձևը, սակայն այն էապես փոխվել է հասարակական ուժերի փոփոխվող հավասարակշռությանը համապատասխանելու համար. այսպիսով այն մտնում է երկրորդ փուլ: Պետական առանցքային ռազմավարությունն այժմ հիմնվում է աշխատանքային սոցիալական ապահովության վրա (workfarism): Այսպիսի ռազմավարությունը  կոնցեպտուալիզացնում է աշխատողին որպես արտադրության արժեքի (այլ ոչ թե պահանջարկի աղբյուրի), սոցիալական հարստության կտրուկ կենտրոնացումը նշանակում է աշխատավարձերի և կենսաթոշակների լճացում, աշխատողներին իրավական պաշտպանությունից զրկում, ժամանակավոր ֆլեքսիբիլիզացիա, ռեգրեսիվ հարկում և սոցիալական ոլորտում ծախսերի կրճատում: Արհմիությունները դուրս են մղվում քաղաքական ապագայի վերաբերյալ քննարկումներից՝ կապիտալը դարձնելով պետության միակ զրուցակիցը: Այս համատեքստում պետությունը բարեկեցության երաշխավորից և պահանջարկի միասնական խթանիչից վերածվում է սեփականաշնորհված տնտեսության համակարգողի և ապակարգավորման շարժիչ ուժի:

Ավելին, ազգայինը դադարում է քաղաքական և տնտեսական ռազմավարության ընտրության հարցերում  գերիշխող ոլորտ լինելուց: Հետևաբար, պետությունը պետք է սկիզբ դնի, շարադրի և օրինականացնի հասարակական-քաղաքական գործունեության բազմազան ոլորտների ձեռքբերումները (տեղական, տարածաշրջանային, ազգային և միջազգային): Այս ոլորտներում քաղաքականության համակարգումը իրենց վրա են վերցնում հրապարակային-մասնավոր կառավարչական մեխանիզմները («զուգահեռ ցանց»)` հրամանների հիերարխիկ համակարգերի  հաշվին (Jessop 2002): Ոստիկանական վերահսկողությունը նույնպես փոխվում է: Այժմ այն մեծապես սահմանվում է կառավարչական կառույցներով, և դրա հիմնական մտահոգությունն է դառնում հանրային տարածքում ներկայացված կապիտալի անվտանգության ապահովումը (Garland 2002): Վերջապես, այս փուլը նշանավորվում է «նահանգային օրենքի» վերացմամբ: Սա նշանակում է քաղաքացիների և աշխատողների  իրավական պաշտպանության բարձրացում  workfare արագ զարգացող ռազմավարության առաջ (Handler 2004, 48-54, 58–59, 76–78; Sommerlad 2004, 2008) և հնարավորություններ խոշոր անդրազգային կապիտալի համար՝  սեփական իրավական համակարգը ստեղծելու,  ինքն իրեն սահմանելու և  իր գործերը վերահսկելու (Teubner 1997; Scheuerman 1999, 2001; Likosky 2003):

Ազգային անվտանգություն — ավտորիտար էտատիզմ, փուլ III

Դարավերջում այս համակարգը ճգնաժամի մեջ էր: Նեոլիբերալ ռազմավարությունը առանցքային կապիտալիստական երկրներում ընկել էր հասարակական խիստ ճնշման տակ (Kelin 2002, 3–40) որպես կուտակման ռեժիմ, որը հիմնված է նոր նախագծերի մեջ ներդրում  անելու վրա (green-field investment), և այդպիսով միավորումները, որոնք շարժում էին տնտեսությունը 1990-ականներին, սպառել էին իրենց: Բաժնետոմսերի գները կտրուկ անկում ապրեցին, իսկ պարտքերի շուկան պատրաստվում էր համաշխարհային աղետին (Panitch 2000, 27-30; Brenner):

Այդ պահին Միացյալ Նահանգներում տնտեսության սպառազինությունների և էներգետիկ ոլորտի ներկայացուցիչները գրավեցին Սպիտակ տունը և որոշեցին խուսափել աղետից՝ հաստատելով ստագֆլյացիայի վրա հիմնված կուտակման այլընտրանքային ռեժիմ: Այս ռեժիմը ինտերկապիտալի բնագավառում մսխողությունից բացի  առաջացրեց ճակատային հարձակում բնակչության նյութական շահերի վրա (Nitzan and Bichler 2009, 362–397): Սեպտեմբերի 11-ը օգտագործվել է քաղաքական միջոցառումների աջակցության կենդանացման համար, որոնք ամրապնդում էին կուտակման նոր ռազմավարությունը ինչպես բնակչության, այնպես էլ մրցակցող կապիտալիստական խմբակցությունների կողմից: Բնակչության համար այդ վնասակար հետևանքները արդարացնելու համար ուժեղացվեց  վարկային  սպառման վրա հիմնվելը:

Այսպիսի  հենարանը  բերում է պետության ձևի փոփոխություններին՝ վկայելով ԱԷ-ի երրորդ փուլի մասին: Այն կայանում է հասարակության նկատմամբ պետական վերահսկողության աննախադեպ աճի մեջ՝ բնակչության արմատական քաղաքական էլիմինացիայի հետ մեկտեղ: Այս փուլը ձևավորվում է հետևյալ իրողությունների շուրջ: Լրջորեն խախտվում է օրենսդիր իշխանության խորհրդակցական ռիթմը և տրամաբանությունը (մանավանդ, երբ ընդունվում է այնպիսի անկյունաքարային օրենք, ինչպիսին է, օրինակ, Հայրենասիրության մասին ակտը կամ 2008 թվականի Արտակարգ տնտեսական կայունության մասին ակտը), ուստի այն հաճախ աշխատում է որպես հատուկ գործադիր կոմիտե: Արդյունքը անորոշ օրենսդրությունն է անստույգ սահմաններով, որը  համակարգորեն վերացնում է  գործադիր իշխանության սահմանափակումները ինչպես քրեական հետաքննության, այնպես էլ տնտեսական քաղաքականության ոլորտներում: Դատական իշխանությունը կորցնում է վերահսկողությունը ոստիկանության նկատմամբ և դադարում է դիտարկել հետաքննությունները:  Դատական գործընթացի   արատավորման պատճառով  ապացույցների բեռը հանվում է, և շեշտը դրվում է ասոցիացիայի միջոցով մեղավորության  վրա: Արդյունքում, հակաահաբեկչության սրտում հանցավոր կատեգորիան («ներքին ահաբեկչություն») սուբյեկտիվ է և որոշվում է գործչի քաղաքական դրդապատճառով: Բացի այդ, այստեղ  տեղ ունի նաև   քրեական օրենսդրության կանխարգելող բեկումը, որի նպատակը հանցագործության մեջ մեղադրանքի առաջադրումն է  այն գործելուց առաջ:

Սա ոչ միայն օրենքի գերակայությունը ոչինչ է դարձնում, այլև նշանավորում է իրավական համակարգի որոշիչ տրամաբանական սխեմայի և գործառույթի կորուստը:  Իրավունքը վերածվում է մի պարզ գործիքի, որը կօգտագործվի վարչական ապարատի ցանկությանը համապատասխան՝ սեփական քաղաքական նպատակները հետապնդելու համար: Այս իմաստով Գուանտանամոյում գործադիր իշխանությանը պատկանող պսեվդոիրավական ռեժիմը իրավական համակարգի սիստեմատիկ խախտումների ամենաբարձր կետն է, և այն կարծես ընդլայնվում է՝ հասնելով ամբողջ քաղաքացիական բնակչությանը ներառելու հեռանկարին (Paye 2007, գլ. 5–6; Buckel et al. 2011, 164–165; Boukalas, 54–57): Բեկումը դեպի կանխարգելում, քրեական հետաքննության և կասկածանքի միջև կապը խզելու հետ համատեղ, նշանակում է, որ  չկատարված հանցագործությունների մեջ կասկածանքի տակ են բոլորը:

Այժմ ոստիկանության վերահսկողությունը հիմնվում է հետախուզության տվյալների վրա, իսկ հետախուզությունն իր հերթին դառնում է տոտալ, բոլոր անձանց ցանկացած փոխազդեցությունները ընդգրկող: Ազգային անվտանգության գործակալության վերահսկողությունը բոլոր հեռահաղորդակցությունների և համացանցում գործողությունների  վրա «չարաշահում» չէ, այլ համակարգված պրակտիկա: Վերակառուցված է նաև կառավարման մեխանիզմը: ՀԴԲ-ն դառնում է ավելի շուտ հետախուզական գործակալություն, քան օրինակարգն ապահովող մարմին, մինչդեռ (չափից դուրս նևրալգիկ) հետախուզական ապարատը կենտրոնացված  և  դրված է նախագահի անմիջական վերահսկողության տակ: Նման կերպով՝ Ազգային անվտանգության վարչության ստեղծման միջոցով պետությանը  կից  (տարածաշրջանային և տեղական մակարդակներում) գործող գոյություն ունեցող կառավարչական հսկայական մեխանիզմը ընդգրկված է հետախուզական ցանցում և դրված է դաշնային վերահսկողության տակ (Boukalas, մամուլում, գլ. 8–9):

Ահաբեկչության քաղաքական էությունը ժողովրդական քաղաքական  ակտիվությունը դարձնում է հիմնական թիրախ ինչպես դաշնային, այնպես էլ տարածաշրջանային ոստիկանության մեխանիզմի համար: Այն հանգամանորեն վերահսկվում է, անընդհատ հետապնդվում, ֆիլտրվում և ճնշման ենթարկվում: Դրա թերությունները անընդհատ աճում են, իսկ դրա դեմ պայքարելու քաղաքական ուժը անընդհատ ընդլայնվում է: Կուսակցությունների և միությունների հետևից   փակվում են նաև փողոցները՝ որպես ժողովրդական քաղաքականության հարթակներ:

Ավելին,  նկատվում է  տեղաշարժ պետական իշխանության լեգիտիմացայի մեջ, որն այժմ հիմնվում է անվտանգության հարցերով (երևակայական) փորձաքննության վրա: Ի տարբերություն տնտեսական փորձաքննության, որը որոշ չափով բաց է հասարակության համար, այսինքն ենթակա է քննարկման, անվտանգության փորձաքննությունը գաղտնի է լինում՝ լեգիտիմությունը դարձնելով հավատի հարց (Boukalas 2012a, 291–292): Այս համատեքստում պետության և ժողովրդի միջև հարաբերությունները նոր ձև են ստանում: Այժմ նրանք, առաջին հերթին, իրենց բնույթով պարտադրող են: Յուրաքանչյուր քաղաքացու` որպես չկատարված հանցագործությունների մեջ կասկածվողի կոնցեպտուալիզացիան  պետության և բնակչության միջև եղած բոլոր հարաբերությունները ներգրվում է ոստիկանության մետահարաբերությունների մեջ: Սա նշանակում է պետական մեխանիզմների շրջանում ոստիկանության աճող կարևորություն և դրա սաստկացող քաղաքականացում: Նա  նշանառում է ժողովրդական քաղաքականության ոլորտը,  նա  վերահսկվում է գործադիր վերնախավերի կողմից և սահմանում է պետության և բնակչության միջև փոխհարաբերությունները: Ավելին, պետությունը ժողովրդականացնում է ազգային անվտանգության մեջ քաղաքացիական մասնակցության պլատֆորմները (Citizen Corps), ինչը մասնակիցին կանգնեցնում է խիստ հիերարխիայի ներքո գործելու անհրաժեշտություն առաջ (որտեղ նա անփոփոխ գտնվում է ամենաներքևում)՝ առանց փորձի, ապահովագրության, աշխատանքային իրավունքների և երաշխիքների:

Ազգային անվտանգության կառուցվածքում workfare ռազմավարությունը` բնակչության նյութական շահերի սահմանափակումը, շարունակում է վերարտադրվել առանց թուլանալու: Ազգային անվտանգության կամավորին անխուսափելիորեն տրվում է workfare սուբյեկտի կարգավիճակ, իսկ աշխատողը ընդունվում է որպես պոտենցիալ սպառնալիք և հետագայում արժեզրկվում է: Իսկապես, ազգային անվտանգության գերակայության տարիները համընկնում են բնակչության նյութական շահերի ոտնահարման ալիքի հետ: Ընդհակառակը, «իշխանություն-կապիտալ» (օրինակ՝ «խորհրդատվական հանձնաժողովներ») իշխանության զուգահեռ ցանցը օրինականացվում  են և ճանաչվում են  որպես հիմնական քաղաքական կառույցներ: Այն պաշտպանված է ժողովրդի (և նույնիսկ Կոնգրեսի) վերահսկողությունից: Այնուամենայնիվ, նման ցանցերի ստեղծումը գործադիր իշխանության արտոնությունն է, որը հետագայում ձեռք է բերում ընտրված կապիտալը քրեական հետապնդման հատուկ տեսակներից պաշտպանելու (այն սահմանելով որպես «խիստ անհրաժեշտ ենթակառուցվածք»), պայմանագրեր կնքելու և իր կողմից նախընտրած մասնավոր կազմակերպությունների ֆինանսական օժանդակությամբ ապահվելու իրավասություն (2003 — Homeland Security Act; 2008 — EESA): Ըստ երևույթին, կապիտալի համար մերկ կյանքը հիանալի է:

Բացի այն, որ հնացած էտատիզմը վերածնվում և կլանում է պետական մեխանիզմը, ազգայինի ոլորտը վերադարձնում է իր գերիշխող դերը: Թե անվտանգության, թե տնտեսագիտության ռազմավարությունները զարգանում են ազգային սանդղակի շրջանակներում՝ որպես վերջնական հորիզոնի, նույնիսկ երբ դրանք ներառում են նրա սահմաններից դուրս գործունեություն: Ընդհանուր առմամբ, ազգային անվտանգությունը պետության այն ձևի վերակազմավորումն է, որը հնարավոր է դարձնում դեսպոտիզմը, գործադիր իշխանության չմտածված գործողությունները ինչպես տնտեսության, այնպես էլ անվտանգության քաղաքականության բնագավառում և ստեղծում է մեգամեքենա՝ սոցիալական անտագոնիզմները կանխելու և ճնշելու համար: Ազգային անվտանգությունը  կապիտալիստական պետության զենքն է արդիական և հավանական ճգնաժամի դեմ: Այն ապահովում է ճգնաժամի անվտանգ կառավարումը՝ միաժամանակ սրելով այն ստեղծող պայմանները` նյութական ունեցվածքից զրկումը և հասարակության մեջ քաղաքական էլիմինացիան:

Դրան հակառակ, կապիտալը մոտենում է պետությունն իր մասնավոր գործը վերածելուն: Ավելին, պետական մեխանիզմների ներկայիս կոնֆիգուրացիան կարծես լիովին ունակ է կանոնակարգելու կապիտալում առկա անտագոնիզմները: Սա դրսևորվեց 2008 թվականից սկսած  զենքի և էներգետիկայի ոլորտներից  դեպի ֆինանսական ոլորտ գերակայության սահուն անցմամբ: Այս անցումը առաջ բերեց պետական մեխանիզմներում դոմինանտի տեղափոխություն Պենտագոնում արդարադատության դեպարտամենտից դեպի Ֆինանսների նախարարություն և ԴՊՀ: Այսպիսով, թվում է, որ ԱԷ-ի հիբրիդային բնույթը այժմ ընդունում է երկակի քաղաքականության ձև՝ նորմալ ժողովրդավարական պետության ձև հաստատուն կապիտալի համար և արտակարգ բռնատիրական պետության ձև բոլոր մնացյալի համար: Հաշվի առնելով այն, թե ինչ են նշանակում արտակարգ ձևեր՝ մենք տեսնում ենք, որ «սուվերեն իշխանության» գրոհը նաև սահմանափակ, անկայուն սոցիալական հեգեմոնիայի նշան է:

Եզրակացություն

Ազգային անվտանգության դիտարկումը երկու տարբեր հետագծերով կարծես բերում է համանման եզրակացությունների. հարատև արտակարգ դրություն Ագամբենի մոտ և երկակի քաղաքականություն, որը ղեկավարում է ՍՌՄ-ում մշտական (արդիական և հնարավոր) ճգնաժամը: Այս նմանությունը զարմանալի է և նշանակում է  քաղաքական ուժի իրականության նմանատիպ ընկալում: Այնուամենայնիվ, իշխանության ներկայիս կոնֆիգուրացիայի վերաբերյալ ընդհանուր սուր մտահոգվածությունը չհաշված՝ այս նմանությունը կեղծ է: Նախ, Ագամբենի մոտ բացակայում է «ժամանակակից» իշխանության գաղափարը: Իշխանությունն իր էությամբ միշտ նույնն է. մերկ կյանքի և սուվերենի միջև կառուցվածքային կապի արդյունք: Այն կարող է տարատեսակվել, թերևս կախված այն աստիճանից, թե որքանով է բացահայտվում նրա բնավորությունը. ներկայումս այս բացահայտումը հասնում է ապոկալիպսային համամասնությունների: Դրան հակառակ, ՍՌՄ-ն փորձում է սահմանագծել իշխանության ձևերը իրենց ժամանակային առումով. խոսքն այստեղ պետության տիպերի, ձևերի և փուլերի շուրջ ներկայացված բանավեճի մասին է: Առանցքային տարբերությունն  այն է, որ մինչ Ագամբենը ձգտում է սահմանել իշխանության անփոփոխ բնույթը, ՍՌՄ-ն փորձում է քննել պատմական կապերը:

Պատմության վերադարձը նշանակում է նաև սոցիալականի վերադարձ՝ որպես վերլուծական դաշտ: Այն դեպքում, երբ  սոցիալականի գաղափարը ցուցադրաբար անտեսվում է Ագամբենի կողմից, ՍՌՄ-ում այն էպիստեմոլոգիական անկյունաքար է, հետևաբար, սուվերենը, որն ընկալվում է որպես սոցիալական դինամիկայով ստեղծված սոցիալական գործառույթների ամբողջություն, չքանում է պետության մեջ (և օրենքում): Ավելին, պատմության և հասարակության վերականգնումը որպես վերլուծության առարկաներ նշանակում է քաղաքականության հնարավորության վերադարձ որպես սոցիալական անտագոնիզմի շարունակություն:  Պարալիզացված լինելով մերկ կյանքի մեջ՝ սուվերեն ուժային կառույցում սոցիալական անտագոնիզմը այն հիմնական դինամիկան է, որը ՍՌՄ-ն ձգտում է ընդգրկել: Այստեղ դա ցույց է տրված «արտակարգությունից» դեպի (սոցիալապես լցված) «ճգնաժամ» անցման միջոցով և սոցիալական ուժերի՝ (հիմնական կապիտալի և դրա ոլորտների, ժողովրդական շարժումների) որպես «իշխանության» վերակազմավորման հիմնական դերակատարներ մեկնաբանման  միջոցով: Այստեղ նաև ենթադրվում է, որ ԱԷ-ն ներկայիս հասարակական կարգի թուլության խորհրդանիշ է:

Վերջապես, քանի դեռ Ագամբենի մոտեցումը, ըստ երևույթին, կարող է միայն  հետաթռիչքով անդրադառնալ բարձր աբստրակցիայից դեպի պարտիկուլյարիզմի՝ բացատրելով իշխանության անփոփոխ էության և որոշակի միկրոպրակտիկաների և արտեֆակտների միջև անհերքելի համապատասխանությունները, ՍՌՄ-ն առաջարկում է ուսումնասիրել բարձր աբստրակցիայի և մասնավորությունների միջև ընկած տարածությունը: Կենտրոնանալով սոցիալ-պատմական դինամիկայի համատեքստի վրա՝ հնարավոր է վերծանել մասնավոր նվաճումների  մեկտեղումը «ուժի ընդհանուր ուղղությունների» կետում, որոնք հաճախ արտահայտվում են (քանի որ դրանք առաջանում են սկզբունքորեն) պետական իշխանության ռազմավարական կողմնորոշման մեջ: Այսպիսով, այս մոտեցումը հնարավորություններ է ստեղծում խորապես  հասկանալու համար այն, թե ինչպես են  զուգակցվում տարբեր շարժիչ ուժերը, գործոնները, ռազմավարությունները և իմաստները՝ որոշակի հանգամանքներ ստեղծելով:

Կարելի է իհարկե պնդել, որ ավտորիտար էտատիզմը արտակարգ դրության տեսության կոնկրետացում է, որը չի հակասում, բայց հաստատում է այն: Սակայն, քանի որ մենք գործ ունենք  սոցիալական իրական երևույթների հետ, այլ ոչ թե իշխանության աստվածային բնույթի գաղտնիքը բացահայտելու հետ, արդյո՞ք սա նշանակություն ունի: Ստրատեգիական-հարաբերական մոտեցումը զետեղում է հասարակությունը և նրա դինամիկ հարաբերությունները վերլուծության կենտրոնում, այլ ոչ թե պարզապես ինչ-որ տեղ մերկ կյանքի և Լևիաթանի միջև: Սա կարող է լիովին բավարար լինել սոցիալական տեսությունը քաղաքական աստվածաբանությունից տարբերելու համար:

---

Թարգմանիչ՝ Մերի Բաբայան  (Mery Babayan) © Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են:

Կարլ Շմիթ «Զրույց իշխանության և տիրակալի հասանելիության շուրջ» ռադիոէսսեի թվանշային հրատարակությունը