«Ինլայթը» ներկայացնում է իտալացի հայտնի փիլիսոփա Ջորջո Ագամբենի «Եթե պետությունը գրավում է քո անձը» հոդվածի հայերեն թարգմանությունը:
Եթե պետությունը գրավում է քո անձը
Ջորջո Ագամբեն
Այսօր թերթերից տեղեկանում եմ, որ օտարերկրյա քաղաքացիները, որոնք ուղևորվում են Միացյալ Նահանգներ, պետք է գրանցվեն և երկիր մուտք գործելիս թողնեն իրենց մատնահետքերը: Քանի որ ես ինձ համար անհնարին եմ համարում այդպիսի ընթացակարգով անցնելը, անհապաղ չեղարկեցի դասընթացը, որը պետք է վարեի մարտին Նյու-Յորքի համալսարանում: Այստեղ կփորձեմ բացատրել, թե անկախ ամերիկյան ուսանողներիս և դասախոսների (նրանց հետ տարիներ շարունակ կապված ենք համատեղ աշխատանքով և ընկերական հարաբերությունների մեջ ենք) հանդեպ տածած համակրանքին, ինչու էի ցանկանում միաժամանակ լինել նաև այլ մտավորականների և եվրոպացի գիտնականների հետ:
Իրականում խոսքը միայն զննման նկատմամբ անձնական զգայունության մասին չէ, որով նախկինում անցնում էին հալածյալները, քաղաքական հայացքների պատճառով հետապնդվողները և շատ երկրների այժմյան հպատակները, որոնք կասկածվում են հանցագործություն կատարելու մեջ: Եթե միայն դա լիներ, ապա ի նշան համատեղության՝ նույնիսկ խելամիտ կլիներ զատել այն իրավիճակը, որով անցնում են հալածվող մարդկային այլ էակները: Սակայն խնդիրը հատում է անձնական զգայունության սահմանը և վերաբերում է այսպես կոչված ժողովրդավարական երկրների, որոնցում մեզ վիճակված է ապրել, քաղաքացիների իրավաքաղաքական կամ (հնարավոր է՝ այժմ պետք էր արտահայտվել ավելի պարզ, քան երբևէ) կենսաքաղաքական կարգավիճակին:
Երկար տարիներ, սկզբում պատահաբար, անգիտակցաբար, այնուհետև՝ արտահայտված և նպատակաուղղված կերպով ձգտում են համոզել քաղաքացիներին ներգրավվել որպես վերահսկողության բնական և մարդկային թվացող թելադրանքի ու փորձի մեջ, որը մշտապես բացառիկ և անմարդկային է համարվել: Հայտնի է, որ այսօր պետությունների՝ էլեկտրոնային սարքերի (dispositivi)՝ կրեդիտային քարտերի և անլար հեռախոսների միջոցով անհատների նկատմամբ իրականացվող վերահսկողությունը գերազանցել է նախորդ բոլոր սահմանները: Սակայն գոյություն ունի մարմնի վերահսկողության շեմ, որը հատելը կենսաքաղաքական համընդհանուր նոր իրավիճակների նշան է, նաև մի քայլ առաջ այն հարցում, ինչը Ֆուկոն անվանում է մարդու տեսակի կենդանացման առաջխաղացում, որն իրականացվում է կատարելագործված տեխնիկայի միջոցով: Թվային մատնահետքերի և բբի Էլեկտրոնային քարտարանը, ենթամաշկային դաջվածքը և այլ նմանատիպ փորձերը այս սահմանը հատելու էությունն են:
Անվտանգության մասին որպես արդարացում բերվող գաղափարները չպետք է մոլորեցնեն: Փորձը ցույց է տալիս, որ սկզբնապես միայն օտարերկրացիների վրա տարածվելու նկատառումներով ներդրված փորձարկումները հետագայում կիրառվում են բոլորի վրա: Այստեղ պետության և քաղաքացիների միջև կենսաքաղաքական հարաբերությունների նոր «կանոնի» հարցն է: Այն այլևս չի վերաբերում անձի ազատ քաղաքական մասնակցությանը և հանրային ոլորտում նրա ակտիվությանը, այլ վերահսկողության համակարգում ավելի մասնավոր և անհաղորդ միջոցի ներդրմանը` մարմնի կենսաբանական կյանքին:
Մեդիա-կամայականության շարքին են դասվում մերկ կյանքը (nuda vita) նույնականացնող և ներառող տեխնիկական սարքերը (dispositivi tecnologici), որոնք այդ երկու ծայրահեղությունների միջև վերահսկում են հանրային խոսքը, մանիպուլյացիայի ենթարկում այն. «խոսք առանց մարմնի» և «մարմին առանց խոսքի» այն տարածությունում, որն ինչ-որ ժամանակ կոչվում էր քաղաքականություն, իսկ այժմ ավելի նեղացել և աննշան է դարձել:
Մի քանի տարի առաջ ինձ վիճակվել է գրել, որ Արևմուտքի պարադիգմը այլևս քաղաք չէ, այլ համակենտրոնացման ճամբար, ոչ թե Աթենք, այլ Աուշվից: Սա, բնականաբար, փիլիսոփայական և ոչ թե պատմագիտական թեզ էր: Համենայն դեպս, խոսքն այն մասին է, որ երևույթները տարբերակվելու փոխարեն միախառնվեն: Ես ցանկանում էի ենթադրել այն հավանականության մասին, որ Աուշվիցի դաջվածքը ճամբար արտաքսվողների ավելի խնայողական և «կանոնակարգված» գրանցամատյանի միջոց է: Կենսաբանական տատուաժ, որն այժմ պարտադրվում է մեզ Միացյալ Նահանգներ մուտք գործելու համար, այն օղակներից մեկն է, որ վաղը մեզ կստիպեն ներգրավել պետության կապանքներում ու մեխանիզմներում որպես լավ քաղաքացու ինքնության բաղադրիչ:
Թարգմանիչ՝ Անահիտ Ասատրյան (Anahit Asatryan) © Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են:
Ընթերցեք նաև՝ Ջ. Ագամբեն|Եթե դրամի կատաղի կրոնը խժռում է ապագան