Ի՞նչ է սպառողական գների ինդեքսը
Սպառողական գների ինդեքսը (ՍԳԻ) բնութագրում է բնակչության անձնական սպառման համար ձեռք բերված ապրանքների և ծառայությունների փաստացի հաստատագրված կազմի կամ սպառողական զամբյուղի արժեքի փոփոխությունը ժամանակի և տարածության մեջ:
ՍԳԻ-ն տնտեսական ցուցանիշ է, որը մեծապես օգտագործվում է գնաճը և կառավարության կողմից իրականացվող տնտեսական քաղաքականության արդյունավետությունը գնահատելու համար: Կարճաժամկետում ՍԳԻ-ի բարձրացումը վկայում է գնաճի բարձրացման մասին և հակառակը։ ՍԳԻ-ն կառավարությանը, մասնավոր հատվածին և քաղաքացիներին պատկերացում է տալիս տնտեսության գների փոփոխության մասին և ուղեցույց է հանդիսանում տնտեսական որոշումներ կայացնելու համար:
ՍԳԻ վիճակագրությունն ընդգրկում է բոլոր ոլորտների ներկայացուցիչներին, այդ թվում՝ փորձագետների, ղեկավարների, գործազուրկների, աղքատության շեմից ցածր եկամուտ ունեցող անձանց և թոշակառուների:
ՍԳԻ-ն ներկայացնում է ապրանքների և ծառայությունների սպառողական զամբյուղի արժեքը տվյալ երկրի ամբողջ տարածքում ամսական կտրվածքով: Այդ ապրանքներն ու ծառայությունները բաժանված են երեք խոշոր խմբերի՝
|
Պարենային ապրանքներ |
Ոչ պարենային ապրանքներ |
Ծառայություններ |
| հաց և հացամթերք | հագուստ, կտորեղեն, կոշիկ | բնակ-կոմունալ, կենցաղային (առանց հեռախոսի) |
| կարտոֆիլ | կահույք, գորգեր, կենցաղային նշանակության ապրանքներ | մշակութային, հանգստի և սպորտի |
| միս և մսամթերք | հիգիենայի պարագաներ և դեղամիջոցներ | կրթության, ուսուցման և նախադպրոցական դաստիարակության |
| կաթ և կաթնամթերք | տրանսպորտային միջոցներ, դրանց պահեստամասեր և վառելիք | բժշկական և առողջարանային |
| ձու | այլ ոչ պարենային ապրանքներ | տրանսպորտի և կապի |
| ձուկ և ձկնամթերք | այլ | |
| շաքար և հրուշակեղեն | ||
| կարագ և բուսական յուղեր | ||
| բանջարաբոստանային մշակաբույսեր | ||
| մրգեր, հատապտուղներ, ընկուզազգիներ և խաղող | ||
| այլ մթերք | ||
| սնունդ տնից դուրս | ||
| ալկոհոլային խմիչք | ||
| ծխախոտ |
ՍԳԻ-ի հաշվարկը
ՍԳԻ-ի հաշվարկման համար կատարվում է սպառողական զամբյուղի գնային դիտարկում։ ՀՀ-ում կատարվում է 470 սպառողական ապրանքների գների և բնակչությանը մատուցված ծառայությունների սակագների դիտարկում (գները դիտարկվում են յուրաքանչյուր ամսվա համար 3 անգամ): Յուրաքանչյուր ապրանքի կամ ծառայության տեսակի համար հետազոտվում է 9-12 առևտրի (ծառայության) կետ ամբողջ երկրում լավագույն տեսլականը ստանալու համար:
Տվյալ տարվա սպառողական զամբյուղի միջին արժեքը
ՍԳԻ = ““““““““““““““““““““““““““” x 100
Բազիսային տարվա սպառողական զամբյուղի միջին արժեքը
Այլ կերպ ասած՝ ՍԳԻ-ն հաշվարկվում է սպառողական զամբյուղի յուրաքանչյուր ապրանքի միջին գնային փոփոխությունը գումարելով։
ՍԳԻ-ի հիմնական տեսակները՝
- Արդյունաբերողների արտադրանքի գների ինդեքսը (ԱԱԳ) բնութագրում է արդյունաբերական ոլորտի կազմակերպությունների թողարկած արտադրանքի գների (առանց ավելացրած արժեքի և ակցիզային հարկերի) փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում:
- Գյուղատնտեսական մթերք արտադրողների իրացման գների ինդեքսն արտահայտում է գյուղմթերք արտադրողների տարբեր ուղղություններով իրացված մթերքի միջին գների փոփոխությունները ժամանակի, ինչպես նաև տարածության մեջ: Այս տիպի ՍԳԻ-ն հիմնված է բնակչության գրեթե բոլոր ծախսերի վրա և առավել հաճախ է օգտագործվում։
Հեղինակ՝ Հերմինե Ֆանյան (Hermine Fanyan)
Պատկերազարդումների հեղինակ՝ Սյուզի Մելքոնյան (Syuzi Melkonyan)
Սրբագրիչ՝ Վահե Սալահյան (Vahe Salahyan)
Վիդեոխմբագիր և ընթերցող՝ Էլեն Անտապյան (Elen Antapyan)
© «Ինլայթ» հանրային հետազոտությունների կենտրոն