Կինոն ունի երկու գործառույթ՝ պատկերել շրջաատող իրականությունը և ստեղծել նորը:
Զիգֆրիդ Կրակաուեր
Առաջին պետություների ձևավորման հետ մեկտեղ անհրաժեշտություն առաջացավ կապ հաստատել հասարակության լայն շրջանակների հետ, որի նպատակով էլ առաջացավ քաղաքական հաղորդակցությունը: Քաղաքական հաղորդակցությունն ունի բազմաթիվ գործիքներ, բայց դրանց բոլորի հիմնական նպատակը մարդկանց մոտ որոշակի պատկերացումների կամ վերաբերմունքի ստեղծումն է` ի պատասխան որոշակի տեղեկատվության:
Քաղաքական հաղորդակցության ամենատարածված դրսևորումը քաղաքական գովազդն է: Քաղաքական գովազդի պատմությունը կարելի է գծել Հին Հռոմի գզիրներից մինչև մերօրյա ԶԼՄ-ների բազմահազար միջոցները: Քաղաքական գովազդի միջոցները զարգացել են տեխնոլոգիական առաջընթացի և մարդկային մտքի փոփոխման հետ մեկտեղ: Քաղաքական գովազդի զարգացման շրջանը կարելի է համարել առաջին և երկրորդ աշխարհամարտերի ընթացքում օգտագործված ռադիոն, լուսանկարները և պաստառները, որոնք ապահովում էին քաղաքական գործիչների կամ որևէ իրադարձության մասին վիզուալ պատկերացումը: Հեռուստացույցի հայտնագործումը նոր հնարավորություններ բացեց քաղաքական հաղորդակցությունների, ինչպես նաև գովազդի համար՝ թույլ տալով ազդել միանգամից և՛ լսողական, և՛ տեսողական զգայարանների վրա՝ թողնելով առավել խորը տպավորություն: ԶԼՄ-ները քաղաքացիների կյանքի անքակտելի մասն են կազմում, և քաղաքականությունը ներթափանցում է նրանց կյանք հենց ԶԼՄ-ների միջոցով, քանի որ ներկայումս հասարակական և քաղաքան դաշտերը բավականին լայն ասպարեզ են տալիս քաղաքացիների և քաղաքական ուժերի հետ դեմ առ դեմ հանդիպումներ անցկացնելու համար: ԶԼՄ-ները տեղեկատվության փոխանցման միջոց են հանդիսանում, իսկ տեղեկատվությունը, որքան էլ օբյեկտիվ այն լինի, ունկնդրի համար հանդիսանում է հաղորդագրություն, որը նրա զգայական մակարդակում թողնում է որոշակի նստվածք:
Զանգվածային լրատվության առավել մասսայական գործիքները՝ կինոն, գովազդային հոլովակը, մուլտֆիլմը և հեռուստահաղորդումը, դարձան հեռուստատեսության հիմնական միջոցներ՝ նաև օգտագործվելով որպես քաղաքական ներգործության գործիքներ:
Եթե գովազդը, հեռուստահաղորդումը կամ լուրերը կարող են ունենալ ուղղակի ազդեցություն քաղաքացու գիտակցության վրա՝ կապված այս կամ այն քաղաքական հիմնախնդրի, գործչի, կուսակցության կամ իրադարձության հետ, ապա կինոֆիլմերն ու մուլտֆիլմերը այդպիսի ազդեցություն ունենում են միջնորդավորված և անուղղակի:
Լումիեր եղբայրների հայտնագործությունը (1895թ.) ժամանակակից մարդու ժամանցի կարևոր մասն է: Կինոֆիլմը շարժվող պատկերների համակարգ է, որը միավորված է ընդհանուր սյուժեով: Կինոն միակն է իր տեսակի մեջ. այն ընդունելի է բոլոր մշակույթների կողմից, նրա սյուժեն կարող է արծարծել բազմահազար թեմաներ, իսկ ժամանակակից տեխնոլոգիաները թույլ են տալիս անգամ նկարահանել մեր իրականությունից վեր պատկերացումները: Կինոն հանդիսանում է ժամանակակից մշակույթի ամենատարածված միջոցը: Հենց այս հնարավորությունների և հատկանիշների շնորհիվ է այն դառնում հարմար և օգտակար գործիք քաղաքական տեխնոլոգիաների շարքում:
Կինոյի հոգեբանական ազդեցությունը մարդու վրա
Մ. Մեքլյուենը կինոն սահմանում էր որպես ԶԼՄ-ների «տաք» միջոց, որը ամբողջովին գրավում է մարդու տեսողական և լսողական զգայարանները և ստիպում նույնականացվել ֆիլմերի հերոսների հետ: Կինոյի յուրահատկությունը կայանում է նրա գիտակցության ստորին շերտերի վրա ազդելու ընդունակության մեջ (մինչև անգամ անգիտակցական-արխետիպային շերտի վրա):
Կիոնոմատոգրաֆը հստակ ծրագրավորման դեպքում կարող է լինել պրոպագանդայի բավականին հաջող գործիք: Այն հանդիսատեսի երևակայությունում ակտիվորեն գեներացնում է աշխարհի իդեալականացված պատրանքը: Կախված հեղինակների (ռեժիսոր, սցենարիստ) մտահաղացումից՝ ֆիլմերը հանդիսատեսի մոտ կարող են ստեղծել որևէ կերպարի արդարության և բարոյական գերակայության տպավորություն՝ հաշվի չառնելով իրականությունում ինչպիսին է եղել տվյալ կերպարի նախատիպը:
Սակայն ֆիլմերի ամենակարևոր բնութագրիչը, որը թույլ է տալիս այն օգտագործել որպես պրոպագանդայի միջոց, նրա ունակությունն է ազդել մարդկանց վրա գաղտնի, աննկատ ձևով: Ազդեցությունը լինում է հիմնականում զգացական մակարդակում՝ մարդու գիտակցորեն կառավարելի դաշտից դուրս, դա էլ հենց օգնում է շրջանցել մարդու ռացիոնալ մտածողությունը (զգայական ռեզոնանսի առաջացում): Զգայական ռեզոնանսը կարելի է սահմանել որպես լայն լսարանի մոտ կոնկրետ տրամադրության ստեղծում՝ միաժամանակ պրոպագանդելով որոշակի գաղափարներ: Այն թույլ է տալիս շրջանցել գիտակցական մակարդակում գտնվող հոգեբանական պաշտպանությունը, որը փորձում է պաշտպանել գովազդից, պրոպագանդայից և ամեն տեսակ «ուղեղի լվացման» տեսակներից: Հենց այստեղ էլ հարկավոր է զգայական ռեզոնանսը, քանի որ նրա առաջին օրենքն է`«Պետք է ազդել մարդու վրա զգայական մակարդակում, ոչ թե գիտակցական»:
Ինչպես հզոր սոցիալ-հոգեբանական ուժ՝ կինոն մարդուն ազատում է անցած օրվա հոգնածությունից, ֆրուստրացիայից և ֆոբիաներից: Չի կարելի ասել, որ կինոն օգնում է խուսափել առօրյա խնդիրներից, սակայն վստահորեն կարելի է ասել, որ դիտումից հետո մարդը հասարակություն է «վերադառնում» հանգստացած: Կինոն երբեմն էլ հանդիսանում է սեփական կյանքի, արժեքների և շրջակա միջավայրի վերաիմաստավորման խթան: Անկախ ֆիլմի բովանդակությունից՝ այն կարող է փոխել կամ ձևավորել որոշակի պատկերացում կամ կարծիք՝ սկսած ամուսնության ու սիրո թեմաների մասին, վերջացրած կառավարության պատկերով: Այսպիսով, ենթագիտակցությունում ստեղծվում են բարենպաստ պայմաններ որևէ քաղաքական կառույցների, գործիչների, պետությունների կամ ազգերի նկատմամբ նոր կաղապարներ «ներմուծելու» համար: Պետությունը, որին հատուկ է քարոզչական մեխանիզմներից օգտվելու ցանկությունը, հաճախ է օգտագործում ֆիլմերի՝ մարդկանց վրա ունեցած այդ հսկայական ազդեցությունը:
Կինոն և պետությունը
Ճիշտ է, բոլոր ֆիլմերը կրում են որոշակի գաղափարների ամբողջություն, որոնք ազդում են մարդկանց վրա, սակայն ոչ բոլոր ֆիլմերն են այդ ազդեցությունը ունենում միտումնավոր կերպով: Կան ֆիլմեր, որոնք կատարում են պետական պատվեր և պրոպագանդում են պետությանը հաճո կերպարներ, արժեքներ և պահելաոճ: Բայց ֆիլմերի ազդեցությունը մարդկանց վրա լիարժեք հասկանալու համար պետք է հստակեցնել մի դրույթ ևս. ֆիլմերը միշտ, կամ ավելի կոնկրետ հաճախ պետության առաջադրանքը չեն կատարում, բայց, միևնույն է, նրանց ազդեցությունը մարդկության վրա դրանից չի թուլանում: Մշակույթի գործառույթը հիմնախնդրի լուծման մեջ չէ, այլ` տվյալ խնդրի առկայության մասին հանրությանը իրազեկելու մեջ: Որպես մշակույթի և զվարճանքի սիմվոլ՝ կինոն ազդեցություն է ունենում դիտողի վրա անկախ այն հանգամանքից, թե այն ի սկզբանե ունի կոնկրետ ազդեցության նպատակ, թե ոչ:
Ֆիլմերն, ըստ իրենց սյուժեների, լինում են փաստավավերագրական և գեղարվեստական:
- Փաստավավերագրական ֆիլմերը պետք է պարունակեն «փաստեր», որոնք պետք է լինեն «վավեր»: Թվում է՝ այդ հատկանիշները փաստավավերագրական ֆիլմերը անպիտան են դարձնում քաղաքական միտումնավոր ներգործության, գովազդի կամ էլ. մանիպուլացիայի նպատակներով օգտագործման համար, սական տեղեկատվական պատերազմների մեջ դրանք դառնում են հակառակորդի կերպարի ներդրման, «մենք»-ի և «նրանք»-ի բաժանման լավագույն գործիքները: Այս պրակտիկան կիրառվել է դեռևս առաջին աշխարհամարտի տարիներից, բայց առավել լայն տարածում է ստացել Սառը պատերազմի տարիներին, երբ ամերիկացի և եվրոպացի դիտողների մոտ իրենց պետությունները փորձում էին ստեղծել ԽՍՀՄ-ի՝ որպես վտանգ ներկայացնող գերտերության կերպարը: Կինոյին՝ որպես քաղաքական տեխնոլոգիայի միջոցի, մեծ տեղ էր տալիս Լենինը, իսկ Ստալինն ասում էր. «Կինոն բացառապես պետական արվեստ է, որին հավասարը չկա մարդկանց մեծ զանգվածների վրա ազդելու գործում»:
- Գեղարվեստական ֆիլմերը տարբերվում են իրենց ժանրերով: Նկարահանող անձնակազմը նրանց սյուժեների ընտրության մեջ ունի լայն ազատություն: Քաղաքականության մասին պատկերացումներով՝ հասարակության վրա գեղարվեստական ֆիլմերի ազդեցությունը հասկանալու համար պետք է դրանք դիտարկենք ոչ դեմոկրատական և դեմոկրատական ռեժիմների շրջանակում: Եթե դեմոկրատական հասարակարգում ֆիլմում քաղաքական գործիչների կերպարների կամ պատմաքաղաքական իրադարձությունների առկայությունը նկարահանող ընկերության (նկարահանող անձնակազմի՝ սցենարիստ, ռեժիսոր, պրոդյուսեր) ընտրության արդյունք է, ապա ոչ դեմոկրատական ռեժիմների դեպքում կինոմատոգրաֆը պրոպագանդայի ամենաազդեցիկ գործիքներից մեկն է, որն օգնում է կառավարող խավի կողմից ընդունված և հաստատված վարքագիծը հրամցնել հասարակությանը որպես վարքագծի ճիշտ մոդել:
Կինոն ԽՍՀՄ-ում և Նացիստական Գերմանիայում
ԽՍՀՄ-ում խիստ գրաքննադատության էր ենթարկվում այն ամենն, ինչ տեսնելու կամ կարդալու է հանրությունը: ԽՍՀՄ-ի գաղափարախոսական մեքենան ներթափանցել էր հանրային տեղեկատվության բոլոր շերտերը՝ ամեն ինչ համապատասխանեցնելով ցենզուրայի պահանջներին:
Խորհրդային կինոյի ծնունդը համարվում է 1919 թվականը: Այդ առիթով Վ. Ի. Լենինը ասել է. «Մշակույթի ձևերից ամենակարևորը մեզ համար կինոն է»: Ստեղծվեց կինոմատոգրաֆիան քննելու համար նախատեսված ԽՍՀՄ-ի պետական կոմիտեն, որը պետք է թե՛ տեղական, թե՛ արտասահմանյան ֆիլմերը համապատասխանեցներ «սոցիալիզմի ոգուն»: Տեղական ֆիլմերի համար սցենարը հաստատելու գործընթացը լի էր բյուրոկրատական քաշքշուկներով, որոնք էլ հենց խորհրդային կինոֆիլմերի սակավության պատճառը հանդիսացան (գործում էր «լավ է քիչ, բայց որակով» կարգախոսը): 1930-ական թվականների ստալինյան ռեժիմի ռեպրեսիաների խստացումից սկսած ավելի սահմանափակվեց կինոյի բովանդակային ազատությունը: Օրինակ՝ ռեժիսոր Էյզենշտեյնը 1924-ից 1929 թվականների ընկած ժամանակահատվածում պետք է նկարահաներ 4 ֆիլմ, սակայն վերջացրեց միայն մեկը («Ալեքսանդր Նևսկի»), այն էլ 1938 թվականին:
Խորհրդային ֆիլմերն ունեին խիստ գաղափարախոսական ուղղվածություն՝ ստեղծել անթերի կոմունիստի, անթերի կոմունիստական հասարակության կերպարներ, որոնք ծառայում էին անթերի պետությանը: Այս տեսանկյունից լավագույնս հաջողված կինո էհամարվում «Չապաև»-ը (ռեժ. Սերգեյ և Գրիգորի Վասիլեոներ, 1934թ.), որը սոցիալիստական ռեալիզմի վառ օրինակ է և պատմում է հեղաշրջման համար պայքարած Կարմիր բանակի հրամանատարի, նրա հետևորդների մասին:
Այսպիսով, խորհրդային կինոն յուրահատուկ է իր տեսակի մեջ, քանզի զարգանում էր կտրված համաշխարհային կինոմատոգրաֆից (ներառյալ տեխնիկական միջոցների զարգացումը), ուներ կերպարների և սյուժեի ընտրության բավականին նեղ շրջանակ, ինչը և բացառում էր որոշակի ժանրերի ֆիլմերի առկայությունը:
1931 թվականից ի վեր արտասահմանյան կինոների մուտքը Խորհրդային միություն սահմանափակված էր: Մանրակրկիտ զննման էին ենթարկվում արտասահմանյան այն ֆիլմերը, որոնք պետք է ցուցադրվեին. անհրաժետության դեպքում դրանք նաև կրճատվում էին (Լինդսեյ Անդերսոնի «Վայ, հաջողակը» ֆիլմը կրճատվել էր 45 րոպեով): Ստալինի մահից հետո վիճակը փոքր-ինչ փոխվեց. ավելացավ նկարահանվող ժանրերի քանակը (դրամա, կոտակերգություն), սակայն կինոն դեռևս մնում էր պետության բացարձակ վերահսկողության տակ: ԽՍՀՄ-ում հիմնականում ցուցադրվում էին հենց խորհրդային հանրապետություններում նկարահանված ֆիլմերը (տարեկան մոտավորապես 140 ֆիլմ) կամ էլ կոմունիստական ճամբարի երկրների ֆիլմերը (70), հետո նախապատվությունը տրվում էր իտալական և ֆրանսիական ֆիլմերին (70 կինո), իսկ ամերիկական ֆիլմերը՝ մոտավորապես 5-ից 7-ն էին, որոնք անպայման պետք է հաստատված լինեին վերոնշյալ կոմիտեի կողմից՝ խուսափելու համար «Ռոքքի»-ի կամ «Կնքահյար»-ի նման ֆիլմերի ներթափանցումից խորհրդային կինոշուկա: ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո վերոնշյալ կոմիտեն իր գործունեությունը շարունակեց մինչև 2008 թվականը, բայց արդեն միայն Ռուսաստանի Դաշնությունում:
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Գերմանիայի կառավարության հովանու ներքո նկարահանվեցին մի շարք կինոֆիլմեր՝ թե՛ գեղարվեստական, թե՛ վավերագրական, որոնք պրոպագանդում էին Երրորդ Ռեյխի քաղաքականությունը՝ արիական ցեղի անզուգականությունը, անթերիությունը, ինչի ամենավառ օրինակ է ծառայում «Ich Klage an» («Ես մեղադրում եմ», ռեժ. ՝Վոլֆգանգ Լիբերնայներ, 1941թ.) ֆիլմը, որի նպատակն է ցույց տալ էֆթանազիայի լեգիտիմ լինելը:
Հոլլիվուդյան ֆիլմերի քաղաքական ազդեցությունը
Դեմոկրատական հասարակություններում կինոն չի վերահսկվում պետության կողմից և ազատ է ժանրերի, բովանդակության և գաղափարախոսության ներկայացման հարցում: Սակայն դա չի խանգարում կինոյին լինել պետության ուշադրության կենտրոնում և գործել որպես քաղաքական գործիք: Օրինակը բերենք հոլլիվուդյան ֆիլմերի վրա:
1930-ականներին Հետաքննությունների դաշնային բյուրոն (FBI: Federal Bureau of Investigation) ստեղծեց զվարճանքների արդյունաբերության վրա մասնագիտացած ստորաբաժանումք, քանի որ աշխատակիցները հասկացել էին, որ մարդիկ տեղեկատվությունը ավելի լավ են ընկալում մշակույթի շնորհիվ: 1947 թվականին նմանատիպ ստորաբաժանում ստեղծեց ԱՄՆ-ի պաշտպանության նախարարությունը (Պենտագոնը), իսկ Կենտրոնական հետախուզական վարչությունը (CIA: Central Intelligence Agency)` 1996 թվականին: Ջոն Բրենդոնը՝ Կենտրոնական հետախուզական վարչության ներկայիս ղեկավարը, ասում է, որ դժվարին ժամանակներին քաղաքացիները կառավարության աշխատանքի մասին տեղեկություն ստանում են հենց փոփ մշակութից: Ասվածը հիմնավորելու համար բերենք մի ֆիլմի օրինակ, որի նկարահանման գործում Պենտագոնն ունեցել է իր լուման: Wired ամսաթերթը իր համարներից մեկում բացահայտում է, թե ինչի համար են պետք այդ ստորաբաժանումները: Այսպես՝ Պենտագոնը մի քիչ «օգնեց» փոխել «Տրանսֆորմերներ» (ռեժ. Մայքլ Բեյ, 2007թ.) կինոյի սցենարը՝ զինվորներին և պետծառայողներին ներկայացնելով որպես դրական կերպարներ, փոխարենը նկարահանող անձնակազմը հնարավորություն ստացավ անհրաժեշտ ռազմական տեխնիկան ավելի էժան վարձել (Ստելլս ինքնաթիռներ՝ ժամը ընդհամենը 24 հազար ԱՄՆ դոլարով):
ԱՄՆ-ի ազդեցությունը Հոլլիվուդի վրա հստակ տեսնելու համար դիտարկենք երկու ժամանակաշրջան.
- Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո ընկած ժամանակաշրջանում (1946-1991) ամերիկյան կինոներում ԽՍՀՄ-ը հիմնականում ներկայացվում էր որպես աշխարհի չարիք, այս տեսակի կինոներից լավագույն օրինակը «Ռեմբո» կինոշարքն է, որն էլ Սառը պատերազմի զենքերից մեկն էր:
- Բայց կինոմատոգրաֆում բացարձակ հակառակ պատկերն էր 1943-1945թթ.-ին (այդ ժամանակ ԽՍՀՄ-ը և ԱՄՆ-ն դաշնակիցներ էին): Այդ ժամանակաշրջի կինոֆիլմերում ԽՍՀՄ-ի քաղաքացիները ներկայացված էին որպես հերոսներ: Այդ հատվածում նկարահանված և ԽՍՀՄ-ԱՄՆ բարիդրացիական հարաբերություններ ցույց տվող ամենահայտնի կինոն, որը ցուցադրվեց նաև ԽՍՀՄ-ում, «Առաքելությունը Մոսկվա»-ն է (ռեժ.՝ Մայքլ Կյորտից, 1943թ.), այն Սովետական միությունում ԱՄՆ դեսպան Ջոզեֆ Դևիսի գրքի հիման վրա էր նկարահանված: Իսկ արդեն 1947 թվականին ԱՄՆ-ի Կոնգրեսը կինոյի նկարահանող անձնակազմին մեղադրեց սովետական գաղափարախոսութան տարածման և հակաամերիկյան գործունեության ծավալման մեջ:
ԱՄՆ-ում չէր խրախուսվում կոմունիստական գաղափարախոսության տարածումը: Այդ մտավախությունը անգամ ստիպեց Հոլլիվուդի լավագույն սցենարիստներից մեկին՝ Դալթոն Թրամբոյին («Հռոմեական արձակուրդներ» և «Սպարտակ» կինոների սցենարիստ, օսկարակիր), ներառել սցենարիստների սև ցուցակի մեջ զուտ այն պատճառով, որ նա կոմունիստական կուսակցության անդամ էր:
2001 թվականի սեպտեմբերի 11-ից հետո ԱՄՆ-ի կառավարությունը որոշեց օգտագործել կինոմատոգրաֆը իր քաղաքացիների վրա անհրաժեշտ ներազդեցություն ունենալու համար, որի հետևանքով Ջորջ Բուշի խորհրդականը՝ Կարլ Ռուվը, ժամանեց Հոլլիվուդ և հանդիպեց ռեժիսորներին և սցենարիստներին որոշակի գաղափարների տարածման համար նրանցից օգնություն հայցելու նպատակով: Դրանք էին.
- պայքարը ահաբեկչության դեմ պայքար չէ իսլամի դեմ,
- բանակը համալրելու անհրաժեշտություն կա,
- զինվորների ընտանիքներին օգնություն է հարկավոր,
- համոզել հասարակությանը, որ նրանք ապահով են ապրում:
Ամերիկյան կինոյի քաղաքականացվածության ցուցիչը կարելի է համարել Կինոյի ամերիկյան ակադեմիայի ամենամյա մրցանակաբաշխությունը՝ Օսկարը, քանի որ «ամենաքաղաքականացված» ֆիլմերը միշտ նոմինացվում են ավելի շատ ուշադրություն գրավելու համար: («Առաքելությունը Մոսկվա» ֆիլմը 1944թ. է նոմինացվել, «Ռոքքի»-ն՝ 1976թ.): Հոլլիվուդի ամենաքաղաքականացված տարին թերևս 2013 թվականն էր, երբ էկրան բարձրացան և հետագայում Օսկարին նոմինացվեցին քաղաքական թեմաներով կինոներ, օրինակ՝ «Լինքոլն» (ռեժ.՝ Սթիվեն Սփիլբերգ, 2012թ.), «Արգո» (ռեժ.՝ Բեն Աֆլեք, 2012թ.), «Թիրախ համար մեկ» (ռեժ.՝Քեթրին Բիգելու, 2012թ.):
Ուշագրավ սոցիոլոգիական ուսումնասիրություն է անցկացրել գիտնական Մայքլ Պաուլսը 39 ուսանողների շրջանում. «Արգո» և «Թիրախ համար մեկ» ֆիլմերի ազդեցությունը կինոդիտումից առաջ և հետո, որտեղ տրվել էին հետևյալ հարցերը.
- Կառավարությունը ազգին տանու՞մ է ճիշտ ուղղությամբ:
- Նրանք վստահու՞մ են կառավարությանը:
Հարցումը ցույց էր տվել, որ ֆիլմերի դիտումից հետո ուսանողների աչքերում աճել էր կառավարության հանդեպ վստահությունը:
Եզրակացություն
Այս ամենից կարելի է եզրակացնել, որ քաղաքականության մեջ ամենակարևոր գործառույթներից մեկը մարդկանց հետ հաղորդակցությունն է, որը կազմակերպվում է տեղեկատվական ազդակների միջոցով: Տեղեկատվական դարաշրջանում այն մարդկանց հասնում է տարբեր ուղիներով, որոնք բազմազան են և երբեմն լինում են հակասական: Ուստի բացի ուղղակի ազդեցութան միջոցներից, կարևորվում է նաև կինոմատոգրաֆը՝ որպես ներազդեցության անուղղակի միջոց, քանի որ նրա ազդեցության հնարավորությունները ավելի մեծ են և ուժեղ, քան մարդկությանը հայտնի այլ միջոցների ազդեցության հնարավորությունները:
Հետազոտությունը ցույց տվեց, որ քաղաքական ուժերը կինոն կարող են օգտագործել որպես մանիպուլացիայի գործիք: Սակայն կինոյի ազդեցությունը չի սահմանափակվում միայն քաղաքական ուժերի կողմից միտումնավոր օգտագործմամբ, այն կարող է ազդել մարդկանց վրա անկախ իշխանությունների ցանկությունից՝ չկորցնելով, սակայն,ազդեցության լծակների ծանրակշռությունը:
Գրականության ցանկ
- А.Фатеев, «Образ врага в советской пропаганде1945-1954 гг. », Монография. Отв. ред. Петрова Н. К.; Ин-т рос. истории РАН, 1999, БМ, СЦ. Оглавление.
- Г. Фралов; «Кино и общество», 2013, №43, стр. 9.
- Е. Громов; «Сталин. Власть и искусство», 1998; М., с. 182.
- М. Маклюэн, «Понимание медиа»: Внешние расширения человека. М, 2003.
- Т. Дашкова, «Любовь и быт в кинофильмах 1930 ” начала 1950-х гг».// История страны / История кино. М., 2003. № 6. С. 59-67.
- Kellner, «Ideology, Marxism, and Advanced Capitalism», Socialist Review, No. 42 (Nov-Dec.1978), pp. 37-65.
- Jameson, «Reification and Utopia in Mass Culture», Social Text 1, 1979, pp. 130-148.
- Mahmood, «Influence and Importance of Cinema on the Lifestyle of Educated Youth»: A study on University Students of Bangladesh; 2013; 77-80 pp.
- Wolf, «Entwicklung und Neugestaltung der deutschen Filmwirtschaft seit 1933». In: Wilfried von Bredow, Rolf Zurek (Hrsg.): Film und Gesellschaft in Deutschland. Dokumente und Materialien. Hamburg, 1975, S. 160.
- Althusser, «Lenin and Philosophy», (London: New Left Books, 1971).
- Pautz; «Films can have a major influence on how people view government», Political Science & Politics, January, 2015, Volume 48.
- Abercrombie, et al, The Dominant Ideology Thesis (London: Routledge & Kegan Paul, 1980).
- Berman, «Rambo: From Counter-Culture to Contra», Telos 64 (1985): 143-147.
- http://petrimazepa.com/procinema.html
- http://psyfactor.org/propaganda.htm#резонанс
- http://psyfactor.org/kinoprop/
- http://psyfactor.org/kinoprop/hollywood.htm
- http://www.wired.com/2008/12/pentagon-holl-1/
- https://marxistleninist.wordpress.com/2010/01/20/joseph-e-davies-mission-to-moscow-1943/
- http://psyfactor.org/kinoprop/fedorov23.htm
- http://www.biography.com/people/dalton-trumbo-9511141
- http://www.nytimes.com/2001/11/08/national/08HOLL.html
- http://blogs.lse.ac.uk/usappblog/2015/03/12/films-can-have-a-major-influence-on-how-people-view-government/
Հեղինակ՝ Տաթև Դերզյան (Tatev Derzyan): © Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: